اداره کل دامپزشکی استان تهران

ولادت فاطمه زهرا علیها السلام

فاطمه زهرا علیها السلام بانوى دو سرا به هنگام ظهور اسلام و پس از بعثت پدرش پیامبر اکرم و در آن هنگام که قیام حیاتبخش اسلام بتازگى ظهور نموده و بر پایگاههاى پیروزى گام مى‏گذاشت،چشم به این جهان گشود.

فاطمه علیها السلام یادگارى از همسر عزیز محمد صلى الله علیه و آله و سلم خدیجه کبرى است، نخستین زنى بود که پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم با وى ازدواج کرد و نیز اولین زنى بود که در آغاز بعثت آن حضرت به وى ایمان آورد،و آیین خداییش را به جان خرید.خدیجه با مال سرشار خویش پایه‏هاى اسلام را استوار ساخت و با فداکاریش در راه تحقق نداى توحید و اسلام،از هیچ فداکارى دریغ نورزید.رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم بر این فداکارى ارج نهاد و هیچ گاه او را از یاد نبرد.

به نقل مورخان شیعه فاطمه علیها السلام از چنین مادر بزرگوارى سه و یا پنج‏سال بعد از بعثت پیامبر اکرم به دنیا آمد،اما اغلب مورخان اهل سنت ولادت آن بانوى دو سرا را پنج‏سال قبل از بعثت دانسته‏اند.به برخى از اقوال در این زمینه-از شیعه و اهل سنت-اشاره مى‏کنیم:

1-مرحوم کلینى مى‏نویسد:«فاطمه زهرا علیها السلام پنج‏سال پس از بعثت رسول خدا به دنیا آمد و 75 روز پس از رحلت آن حضرت در سن هیجده سالگى از دنیا رفت.» ⁽¹⁾

2-ابن شهر آشوب چنین مى‏نویسد:«فاطمه زهرا علیها السلام پنج‏سال بعد از بعثت در بیستم جمادى الثانى متولد گردید که مصادف با سه سال پس از وقوع معراج بود.حضرت هشت‏سال همراه پدر گرامیش در مکه زیست و سپس به مدینه مهاجرت کرد.عمر شریفش در زمانى که پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم از دنیا رفت،هجده سال و هفت ماه بود،و بعد از رحلت پدرش 72 یا 75 روز بیشتر زندگى نکرد.» ⁽²⁾ طبرى در کتاب‏«دلائل الامامه‏» ⁽³⁾ ،مرحوم مجلسى در بحار الانوار ⁽⁴⁾ ،علامه اربلى در کشف الغمه ⁽⁵⁾ قول فوق را در ولادت آن حضرت تایید کرده‏اند.روایاتى نیز در تایید این قول موجود است.به دلیل اختصار از نقل آنها خوددارى مى‏کنیم.

قول دیگر که از علماى اهل سنت نقل شده چنین است:«ولادت فاطمه زهرا پنج‏سال قبل از بعثت پیامبر اسلام بوده است،زمانى که خانه کعبه را سیل خراب کرد و قریش کعبه را بنا مى‏نهاد. » ⁽⁶⁾

علت این که میلاد فاطمه علیها السلام را قبل از بعثت نقل کرده‏اند و تاریخ ولادت را تغییر داده‏اند،به نظر مى‏رسد به دو منظور بوده است:1-فضایلى که در ولادت فاطمه زهرا علیها السلام در روایات آمده است،خدشه‏دار کنند،2-با نقل این تاریخ دروغین،مى‏خواهند چنین جلوه دهند که فاطمه علیها السلام در سن هجده سالگى با على ازدواج کرده است،و چنین نتیجه بگیرند که او دخترى معمولى بوده و در خانه مانده بوده است و کسى براى ازدواج با او پیشقدم نمى‏شده است.

با تحریف تاریخ ولادت حضرت فاطمه علیها السلام،این هدف را دنبال مى‏کنند که هم سیده زنان را خفیف کنند و هم على علیه السلام را که در این ازدواج از شان و منزلتى برخوردار شده است، سبک شمارند و این فضیلت را نادیده انگارند.

اما با استناد به روایات صحیح و تاریخ،این قول که ولادت آن بانوى بزرگوار قبل از بعثت‏بوده، باطل و بدون دلیل است،بلکه ولادت فاطمه زهرا علیها السلام پس از بعثت‏بوده است و با تشریفات و مقدمات خاصى نطفه این در گرانمایه منعقد شده و با حضور زنان‏بهشتى به دنیا آمده که بدان اشاره مى‏کنیم.

انعقاد نطفه فاطمه علیها السلام از میوه بهشتى

ابوبکر بغدادى به سند خود از عایشه نقل مى‏کند که گفت:«به رسول خدا عرض کردم:اى رسول خدا چرا وقتى فاطمه علیها السلام به حضور شما مى‏رسد،او را مى‏بوسى و زبانت را در دهان او مى‏گذارى...فرمود:

«نعم یا عائشه!انی لما اسری بی الى السماء ادخلنی جبرئیل الجنة فناولنی منها تفاحة فاکلتها فصارت نطفة فی صلبی،فلما نزلت واقعت‏خدیجة ففاطمة من تلک النطفة،و هی حوراء انسیه،کلما اشتقت الى الجنة قبلتها،آرى اى عایشه!هنگامى که به معراج رفتم جبرئیل مرا به بهشت‏برد و از سیب بهشتى به من داد و من خوردم و همان سیب تبدیل به نطفه‏اى در صلب من شد و چون به زمین آمدم با خدیجه بودم که او فاطمه را حامله شد.فاطمه،حوراى انسیه است.هر گاه مشتاق بهشت مى‏شوم،دخترم فاطمه را مى‏بوسم.» ⁽⁷⁾

علامه اخطب خوارزمى خبر فوق را با تفصیل بیشتر نقل مى‏کند،و با این تفاوت که پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:«میوه‏اى از میوه‏هاى بهشت‏خوردم...و هر وقت‏به بوى بهشت مشتاق مى‏شوم،فاطمه را استشمام مى‏کنم....» ⁽⁸⁾

حاکم در مستدرک از سعد بن مالک نقل مى‏کند که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:

«اتانی جبرئیل بسفرجلة من الجنة فاکلتها لیلة اسرى بی فعلقت‏خدیجة بفاطمة فکنت اذا اشتقت الى رائحة الجنة شممت رقبة فاطمة،در آن شبى که به معراج برده شدم،جبرئیل یک گلابى از بهشت‏برایم آورد.آن را خوردم و خدیجه به فاطمه حامله شد،پس هر وقت مشتاق بوى بهشت‏مى‏شوم،گردن فاطمه را مى‏بویم.» ⁽⁹⁾

سخن گفتن فاطمه علیها السلام در رحم مادر

شیخ صدوق در امالى به سند خود از مفضل بن عمر روایت مى‏کند که امام صادق علیه السلام فرمود:

«هنگامى که خدیجه با رسول خدا ازدواج کرد،زنان مکه از وى کناره‏گیرى کرده و رفت و آمد خود را با او قطع نمودند.خدیجه از این جهت غمگین گردید،تا اینکه به فاطمه علیها السلام حامله شد.این نوزاد در رحم با خدیجه سخن مى‏گفت و خدیجه را دلدارى مى‏داد و خدیجه این مطلب را از پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم پنهان مى‏داشت،تا اینکه روزى حضرت وارد خانه شد و شنید که خدیجه با کسى سخن مى‏گوید.پرسید:خدیجه با که سخن مى‏گفتى؟خدیجه پاسخ داد: جنینى که در شکم دارم با من سخن مى‏گوید و همدم من است.پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:اى خدیجه!جبرئیل به من خبر مى‏دهد که جنین در شکم تو دختر است و خداى تعالى نسل مرا از وى قرار مى‏دهد و ائمه دین و پیشوایانى که خداوند پس از انقضاى وحى،جانشینان خود در زمین قرار خواهد داد از نسل او هستند.» ⁽¹⁰⁾

چگونگى ولادت فاطمه علیها السلام

هنگامى که وضع حمل فاطمه علیها السلام نزدیک شد،خدیجه کسى را به نزد زنان قریش فرستاد و از آنها خواست تا به خانه او آیند و هنگام ولادت فاطمه علیها السلام،او را یارى دهند. زنان براى خدیجه پیغام دادند که تو به سخن ما گوش نکردى و با یتیم ابوطالب-که مالى نداشت-ازدواج کردى ما نیز به کمک تو نخواهیم آمد.

خدیجه از این پیغام غمگین شد و در حال غم و اندوه بسر مى‏برد که ناگاه چهار زن گندمگون بلند قامت-همچون زنان بنى‏هاشم-را مشاهده کرد که وارد خانه شدند.خدیجه از دیدن ایشان نگران شد.یکى از آن چهار زن به سخن آمد و گفت:«اى خدیجه!نترس و محزون مباش که پروردگار تو ما را فرستاده و ما خواهران تو هستیم.من ساره هستم،این یک آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) است که همدم تو در بهشت‏خواهد بود،و آن دیگر مریم دختر عمران و چهارمى کلثوم خواهر موسى بن عمران است.خداى تعالى ما را فرستاد تا در وضع حمل تو را کمک دهیم. »آن گاه کمک کردند تا فاطمه علیها السلام به دنیا آمد. ⁽¹¹⁾

پى‏نوشتها:

1.کافى،ج 1،ص 458.

2.مناقب ابن شهر آشوب،ج 3،ص 357.

3.همان مدرک،ص 9.

4.همان مدرک،ص 9.

5.همان مدرک،ص 4.

6.ر.ک:احقاق الحق،ج 10،ص 11 به نقل از المختار فى مناقب الاخیار،ص 56،ذخائر العقبى،ص 26;الثغور الباسمه،ص 15.

7.تاریخ بغداد،ج 5،ص 87،ر.ک:ینابیع الموده،ج 2،ص 24،بحار الانوار،ج 43،ص 4.

8.ر.ک:احقاق الحق،ج 10،ص 5.

9.مستدرک حاکم،ج 3،ص 169.براى آگاهى بیشتر در این باره ر.ک:احقاق الحق،ج 10،ص 12 به نقل از محاضرة الاوائل،ص 88،میزان الاعتدال،ج 1،ص 38،مجمع الزوائد،ج 6،ص 202،لسان المیزان،ج 5،ص 97،ینابیع الموده،ص 197،ارجح المطالب،ص 239،وسیلة المآل،ص 78.

10.بحار الانوار،ج 43،ص 2.روایت‏سخن گفتن فاطمه علیها السلام با مادرش را برخى از علماى اهل سنت نیز نقل کرده‏اند.براى آگاهى بیشتر ر.ک:عبد الرحمان صفورى شافعى در«نزهة المجالس‏»،ج 2،ص 227»،قندوزى حنفى در«ینابیع الموده‏»،ص 198،حسن بن مولوى در«تجهیز الجیش‏»ص 99 (مخطوط) ،شعیب ابو مدین بن سعد مصرى در«روض الفائق) ،ص 214.براى توضیح بیشتر در زمینه روایاتى که علماى عامه نقل کرده‏اند،ر.ک:به احقاق الحق،ج 10،ص 12.

11.بحار الانوار،ج 43،ص 3،ر.ک:ذخائر العقبى،ص 44،ینابیع الموده،ص 199،وسیلة المآل،ص 77 نزهة المجالس،ج 2،ص 227،احقاق الحق،ج 10،ص 13.

مظهر ولایت ص 232

سید اصغر ناظم زاده قمى