وقتی پرخوری نمی كنیم ولی چاق می شویم
اگر غذایتان زیاد است و تحرك‌تان كم، نباید از چاق شدن‌تان تعجب كنید. اما اگر غذای چندانی نمی‌خورید و تحرك‌تان هم چندان كم نیست، حق دارید اگر از افزایش وزنتان یكه بخورید...
پزشكان می‌گویند به‌جز تغذیه، توارث و تحرك، علل دیگری نیز می‌توانند در افزایش وزن ما نقش داشته باشند. در این مطلب نگاهی انداخته‌ایم به برخی از مهم‌ترین علل پنهان چاقی.
كم‌خوابی
اگر تا دیر وقت بیدار بمانید، احتمال بیشتری وجود دارد كه آخر شب به غذا خوردن روی بیاورید و به این ترتیب میزان كالری دریافتی‌تان افزایش می‌یابد. از طرفی تغییرات در میزان هورمون‌ها در این وضعیت باعث افزایش احساس گرسنگی و اشتها میشود و دیرتر احساس سیری خواهید كرد.
یائسگی
بیشتر زنان نزدیك به زمان یائسگی مقداری وزن اضافه می‌كنند، اما احتمالا كاهش هورمون‌‌های جنسی علت این افزایش وزن نیست بلكه با بالا رفتن سن، سوخت‌وساز در بدن كند میشود و كالری كمتری می‌سوزد. از طرفی تغییرات در شیوه زندگی (مانند تحرك كمتر) نیز ممكن است در این افزایش وزن دخیل باشد اما جایی كه در آن چربی در بدن تجمع پیدا میكند، ممكن است به یائسگی مربوط باشد. در یائسگی، چربی بیشتر اطراف كمر جمع میشود، نه در ران‌ها و لگن.
تخمدان پلی‌كیستیك
نشانگان تخمدان پلی‌كیستیك یك مشكل هورمونی رایج در زنان در سنین باروری است. در بیشتر زنان دچار این نشانگان، كیست‌های كوچك بسیار در تخمدان‌ها رشد میكند. این عارضه باعث از بین رفتن تعادل هورمونی میشود و بر چرخه قاعدگی تاثیر می‌گذارد و ممكن است پرمویی و آكنه ایجاد كند. خانم‌های دچار این عارضه نسبت به انسولین مقاوم هستند كه باعث افزایش وزن میشود و چربی اضافی در شكم آنها تجمع پیدا میكند. چاقی شكمی مبتلایان را در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی قرار می‌دهد.
ترك سیگار
افرادی كه سیگار را ترك می‌كنند به‌طور میانگین كمتر از 4.5 كیلوگرم وزن اضافه می‌كنند زیرا با حذف نیكوتین چند اتفاق می‌افتد:
- فرد احساس گرسنگی بیشتری میكند و غذای بیشتری می‌خورد كه این احساس گرسنگی ممكن است پس از چند هفته برطرف شود.
- بدون اینكه میزان كالری دریافتی كم شده باشد، سوخت‌وساز كند میشود.
- غذاها برای فرد خوشمزه‌تر به‌نظر می‌رسند كه ممكن است به پرخوری بینجامد.
- فرد به خوردن غذاهای حاضری پرچربی و پرقند روی می‌آورد.
كم‌كاری تیرویید
اگر تیرویید (غده پروانه‌ای شكلی كه جلوی گردن قرار دارد)، به اندازه كافی هورمون تیروییدی تولید نكند، احتمالا احساس خستگی، ضعف و سرما خواهید كرد و اضافه وزن پیدا می‌كنید. اگر هورمون تیرویید كافی نباشد، سوخت‌وساز در بدن كند میشود و احتمال بالا رفتن وزن افزایش پیدا میكند. حتی اگر كاركرد تیرویید در حد پایینی دامنه طبیعی باشد، ممكن است افزایش وزن به‌وجود آید. معمولا درمان كم‌كاری تیرویید باعث از بین رفتن این اضافه وزن خواهد شد.
داروهای كورتونی
داروهای ضدالتهابی استروییدی (داروهای كورتونی) مانند پردنیزولون به دلیل اثرشان در افزایش وزن مشهور هستند. تجمع مایع در بدن و افزایش اشتها دلایل اصلی افزایش وزن با مصرف این داروهاست، اما این عارضه جانبی آنها به دوز دارو و مدت زمان مصرف بستگی دارد. در برخی مصرف‌كنندگان داروهای استروییدی به‌طور گذرا چربی‌های بدن جابجا و در مناطقی مانند صورت، پشت گردن و شكم جمع میشود.
قرص‌های ضدبارداری
برخلاف عقیده رایج، قرص‌های ضدبارداری تركیبی (استروژن و پروژسترون) باعث افزایش وزن در درازمدت نمی‌شوند. گاهی برخی از زنانی كه قرص‌های تركیبی مصرف می‌كنند، مقداری اضافه وزن پیدا می‌كنند اما این افزایش وزن به تجمع مایع در بدن مربوط می شود و معمولا كوتاه مدت است. اگر هنوز هم در این‌باره نگران هستید، با پزشكتان مشورت كنید.
كوشینگ
افزایش وزن، علامت شایع نشانگان كوشینگ است. نشانگان كوشینگ گاهی به دلیل مصرف داروهای استروییدی برای بیماری‌هایی مانند آسم، آرتریت یا لوپوس بروز میكند. همچنین این نشانگان ممكن است در نتیجه تولید بیش از حد هورمون كورتیزول به‌وسیله غده فوق‌كلیه یا به توموری مربوط باشد كه این هورمون را می‌سازد. تجمع چربی به این دلیل بیش از همه در صورت، گردن، بخش بالایی پشت و دور كمر خواهد بود.
بعضی داروهای اعصاب
یك عارضه جانبی برخی از داروهای ضدافسردگی، افزایش وزن است، بنابراین اگر فكر می‌كنید داروی ضدافسردگی‌تان باعث چاقی‌تان شده، با پزشك درباره تغییر برنامه درمانی مشورت كنید اما هرگز خودسرانه داروهایتان را تغییر ندهید. برخی افراد هم پس از مدتی مصرف داروی ضدافسردگی، به علت اینكه حالشان بهتر و اشتهایشان بیشتر میشود، وزن اضافه می‌كنند. خود افسردگی نیز ممكن است باعث تغییرات وزن شود.
از میان داروهای اعصاب و روان، برخی داروهای دیگر نیز افزایش وزن را به دنبال دارند؛ مثلا داروهای ضدروان‌پریشی كه برای درمان اسكیزوفرنی و اختلال دوقطبی به‌كار می‌روند و همین‌طور داروهای ضدمیگرن، ضدتشنج، ضدفشارخون و ضددیابت.
استرس
در زمان استرس میزان ترشح كورتیزول یا «هورمون استرس» در بدن افزایش می‌یابد و اشتها را زیاد میكند. علاوه بر این ممكن است برای تسكین خودتان هنگام استرس به خوردن غذاهای پركالری روی بیاورید. تركیب این دو عامل زمینه را برای افزایش وزن فراهم میكند.
پنج قاعده دارویی
اگر مصرف داروی خاصی باعث افزایش وزنتان شده است، به قواعد زیر توجه داشته باشید:
قاعده اول: بدون مشاوره با پزشك مصرف هیچ دارویی را قطع نكنید زیرا این دارو ممكن است برای حفظ سلامت ضروری باشد.
قاعده دوم: خودتان را با دیگر افرادی كه همین دارو را مصرف می‌كنند، مقایسه نكنید. عوارض جانبی یك دارو در همه افراد به یك شكل ظهور نمی‌كند. اگر دارویی باعث افزایش وزن در فردی شده باشد، لزوما این اثر را در شما ندارد. با پزشكتان در این باره مشورت كنید.
قاعده سوم: اگر افزایش وزن شما ناشی از تجمع مایع در بدن بود، نگران نباشید زیرا این افزایش وزن دائمی نیست. هنگامی كه مصرف دارو را به پایان برسانید یا بیماری‌تان كنترل شود، پف‌كردگی ناشی از تجمع مایع فروكش میكند. در طول این مدت از یك رژیم غذایی كم‌نمك پیروی كنید.
قاعده چهارم: با پزشك درباره داروی دیگری كه به عنوان جایگزین می‌توانید مصرف كنید، مشورت كنید. در بسیاری از موارد پزشكتان می‌تواند داروی دیگری را برای شما تجویز كند كه این عارضه جانبی را نداشته باشد.
قاعده پنجم: اگر افزایش وزنتان ناشی از كاهش میزان سوخت‌وساز در بدن به علت یك بیماری یا مصرف داروست، باید سعی كنید با ورزش سرعت سوخت‌وساز را بالا ببرید.
نظر دهید