شعار روز جهانی بهداشت۷ آوریل ۲۰۱۴- ۱۸ فروردین ۱۳۹۳ گزش كوچك: تهدید بزرگ (Small bite: big threat)
گزش كوچك: تهدید بزرگ (Small bite: big threat)
روز جهانی بهداشت در تاریخ ۷ آوریل هر سال به مناسبت سالگرد تاسیس سازمان بهداشت جهانی در سال ۱۹۴۸ جشن گرفته می شود. از سوی این سازمان هر سال یك عنوان كه بیانگر بر جسته ترین اولویت در عرصه بهداشت عمومی می باشد ؛ انتخاب می شود. این روز فرصتی را برای افراد جامعه جهت مشاركت در فعالیت هایی كه منجر به بهبود سلامت می شود فراهم می سازد.
موضوع روز جهانی بهداشت ۲۰۱۴ ، بیماری های منتقله از راه ناقلین است. ناقلین موجودات زنده كوچكی مانند پشه ها، ساس ها ، كنه ها و حلزون های آب شیرین می باشند، كه می تواند یك بیماری را از فردی به فرد دیگر و از جایی به جای دیگر منتقل نمایند. آنها می توانند سلامت افراد را در خانه و در زمان سفر در معرض خطر قرار دهند. مبارزه جهانی در روز جهانی بهداشت سال ۲۰۱۴ ، برروی برخی از ناقلین اصلی و بیماری هایی كه آنها ایجاد می نمایند و آنچه كه می توان برای محافظت از افراد انجام داد ، متمركز شده است. به منظور آماده سازی خود برای روز جهانی بهداشت می توانید با بررسی منظم و مداوم سایت سازمان جهانی بهداشت اطلاعات و ابزارهای مورد نیاز خود را تهیه فرمایید.
ناقلین و بیماری های منتقله از راه ناقلین كدام هستند؟
ناقلین ارگانیسیم هایی هستند كه پاتوژن ها و انگل ها را از یك فرد ( یا حیوان ) آلوده به دیگران منتقل می نمایند. باعث بیماری های جدی در جمعیت های انسانی می شوند. بیماری های منتقله از ناقلین(Vector-borne diseases )، بیماری های هستند كه به وسیله این پاتوژن ها و انگل ها در جمعیت های انسانی ایجاد می شوند. آنها اغلب در مناطق گرمسیری و مكان هایی كه دسترسی به سیستم های بهداشتی و آب آشامیدنی سالم مشكل است ، یافت می شوند.
كشنده ترین بیماری منتقله از راه ناقلین، مالاریا است كه تخمین زده می شود كه در سال ۲۰۱۰ باعث حدود ۰۰۰، ۶۶۰ مرگ شده است . بسیاری از آنها كودكان آفریقایی بودند . به هر حال ، سریع ترین بیماری منتقله از راه ناقلین رو به رشد در جهان ، با افزایش ۳۰ برابر در بروز بیماری در طول ۵۰ سال گذشته ، تب دانگ می باشد. جهانی شدن تجارت و مسافرت و چالش های زیست محیطی مثل تغییرات آب و هوا و شهرنشینی ، بر انتقال بیماری های منتقله از راه ناقلین تاثیر داشته است، و باعث ظهور آنها در كشورهای شده كه قبلا ناشناخته بوده است.
۴۰ درصد جمعیت جهان در معرض خطر تب دانگ قرار دارند.
هر دقیقه یك كودك از مالاریا در افریقا فوت می كند.
در هر سال ۱.۳ میلیون مورد جدید لیشمانیوز اتفاق می افتد.
در سال های اخیر، تعهدات تازه وزارتخانه های بهداشت كشورها، طرح های بهداشتی منطقه ای و جهانی – با حمایت بنیادها، سازمان های غیر دولتی ، بخش خصوصی و جامعه علمی – برای كاهش بروز و میزان مرگ برخی از بیماری های منتقله از راه ناقلین كمك كرده است. روز جهانی بهداشت ۲۰۱۴، بر برخی از ناقلین شناخته شده رایجتر مانند پشه، پشه خاكی، ساس، كنه ها و حلزون – كه مسئول انتقال طیف گسترده ای از انگلها و عوامل بیماری زا به انسان یا حیوانات هستند تاكید دارد. برای مثال پشه، نه تنها مالاریا و تب دانگ را منتقل می كند بلكه فیلاریازیس لنفاوی، چیگونگونیا، انسفالیت ژاپنی و تب زرد را نیز منتقل می نمایند.
بیماری های منتقله از راه ناقلین عبارتند از :
تب دانگ Dengue
بیماری شاگاس Chagas disease
بیماری چیگونگونیا Chikungunya
تب خونریزی دهنده كنگو كریمه Congo-Crimean haemorrhagic fever
تریپانوزومیازیس افریقایی انسان Human African trypanosomiasis
لیشمانیوز (سالك) Leishmaniasis
فیلاریازیس لنفاوی Lymphatic filariasis
بیماری لایم Lyme disease
مالاریا Malaria
اونكوسركیازیس Onchocerciasis
شیستوزومیازیس Schistosomiasis
انسفالیت ژاپنی
تب زرد Yellow fever
هدف: حفاظت بهتر از بیماری های منتقله از راه ناقلین
هدف از این بسیج اطلاع رسانی؛ افزایش آگاهی در مورد تهدید های مطرح شده توسط ناقلین و بیماری های ناشی از ناقلین و حساس سازی خانواده ها و جوامع جهت انجام فعالیت هایی برای محافظت از خودشان است. عنصر مركزی این بسیج اطلاع رسانی ارائه اطلاعات به جوامع خواهد بود. همانطور كه بیماری های منتقله از راه ناقلین گسترش در فراتر از مرزهای سنتی خود را شروع كرده اند، اقدامات عملی باید فراتر از كشورهایی كه این بیماری ها در آن در حال رشد هستند ، گسترش یابند .
در سطح وسیع تر، بسیج اطلاع رسانی در روز جهانی بهداشت با هدف زیر باید انجام می شود:
خانواده هایی كه در مناطقی زندگی می كنند كه در آنجا بیماری ها به وسیله ناقلین منتقل می شوند بدانند كه چگونه از خود محافظت نمایند؛
مسافران بدانند كه چگونه خودشان را از ناقلین و بیماری های منتقله از راه ناقلین در هنگام مسافرت به كشورهایی كه این بیماری ها در آنها یك تهدید برای سلامت محسوب می شود؛ محافظت نمایند.
در كشورهایی كه در آن بیماری های منتقله از راه ناقلین یك مشكل بهداشت عمومی است، وزارت بهداشت اقداماتی را برای بهبود حفاظت از مردم باید انجام دهند و
در كشورهایی كه بیماری های منتقله از راه ناقلین یك تهدید در حال ظهور است، مقامات بهداشتی با همكاری مسئولین سازمان های زیست محیطی و سازمان های محلی مربوطه و نیز با همكاری كشورهای همسایه مراقبت یكپارچه از ناقلین و اجرای اقدامات لازم برای جلوگیری از تكثیر آنها را بهبود بخشند
تریپانوزومیاز آمریكایی (بیماری شاگاس)
تریپانوزوما كروزی (Trypanosoma cruzi) یگ انگل داخل سلولی اجباری بوده و عامل ایجاد كننده بیماری تریپانوزومیاز آمریكایی یا بیماری شاگاس می باشد. انتقال این انگل به انسان توسط ساس خون خوار Triatomine یا بینی مخروطی () cone nose یا kissing) صورت می گیرد. این ساس ها در شكاف و شیارهای دیوارهای خانه های قدیمی در مناطق روستایی زندگی می كنند. این حشرات شب فعال بوده و بدنبال خون خواری از انسان مقادیر زیادی انگل را از طریق ترشحات مدفوعی خود در محل خونخواری آزاد می كنند؛ در صورت خاراندن و زخمی كردن محل، این انگل ها می توانند وارد زخم شوند. انتقال انگل همچنین می تواند از طریق انتقال خون، پیوند عضو و نیز جفت صورت گیرد.
انتشار جغرافیایی: تقریباً ۲۵ درصد از جمعیت آمریكای لاتین در خطر ابتلا به این عفونت قرار دارند. این بیماری در مكزیك، آمریكای مركزی و آمریكای جنوبی وجود دارد. اما موارد ابتلا به آن در ایالات متحده نادر می باشد.
علایم بالینی: مسافرین به ندرت دچار این عفونت می گردند و تنها در صورت بازدید از نواحی روستایی در مناطق اندمیك در ریسك ابتلا قرار می گیرند. بیماری شاگاس دارای ۳ مرحله بالینی می باشد. مرحله حاد و مزمن. عفونت حاد معمولاً بدون علامت می باشد اما می تواند با تورم موضعی محل گزش، تب و در ۵ تا ۱۰ درصد موارد، مننگوانسفالیت، میوكاردیت و یا هر دو همراه باشد. طول مدت مرحله مزمن متغیر بوده اما می تواند به ۱۰ تا ۲۰ سال نیز برسد.
پیشگیری و درمان: از آنجایی كه ساس های منتقل كننده انگل شب فعال می باشند، مسافرین می توانند با خودداری از ماندن در كنار ساختمان های قدیمی در شب و خودداری از چادر زدن یا خوابیدن در خارج از منزل در مناطق اندمیك تا حد زیادی خود را نسبت به این بیماری محافظت نمایند. هیچگونه واكسنی برای پیشگیری از این بیماری وجود ندارد. اقدامات محافظتی شامل سم پاشی منازل آلوده، استفاده از پشه بندهای آغشته به حشره كش و رعایت احتیاطات مربوط به مواد غذایی می باشد. مسافرین باید جهت تشخیص و درمان این بیماری با یك متخصص بیماری های عفونی یا متخصص بیماری های گرمسیری مشورت نمایند.
تب دانگ
راه انتقال: بیماری دانگ (تب استخوان شكن) یك بیماری شبیه به آنفلوانزا بوده كه گاهی با عوارضی مانند خونریزی یا شوك همراه می گردد. این بیماری توسط پشه روز فعال Aedes aegypti منتقل می گردد.
انتشار جغرافیایی: یك مشكل مهم مرتبط با مسافرت بویژه در مناطق پر رفت و آمد آسیای جنوب شرق، اقیانوس جنوبی و آمریكای مركزی و كارائیب می باشد. بویژه مسافرت كنندگان به تایلند به نظر می رسد مستعد عفونت می باشند و بیماری دانگ در آفریقا ناشایع است.
علایم بالینی: طیف تظاهرات كلینیكی از یك بیماری بدون علامت تا میالژی و آرترالژی شدید «تب استخوان شكن» (Break bone-fever) متغیر می باشد.
پیشگیری و درمان: در حال حاضر واكسنی برای آن موجود نمی باشد. حفاظت در برابر گزش حشرات قویاً توصیه می گردد.در صورت بروز علایم به پزشك متخصص مراجعه نمایید.
بیماری چیگونگونیا Chikungunya
علایم بالینی: این بیماری توسط گزش پشه منتقل می شود. علائم این بیماری شامل تب، دردهای مفصلی، دردهای عضلانی، سردرد و راش می باشد. این بیماری تقریباً هیچگاه كشنده نبوده اما می تواند باعث احساس خستگی و كسالت شدید شود. ندرتاً ممكن است ایجاد مننگوانسفالیت نماید كه معمولاً در نوزادان و افراد دارای مشكل بیماری زمینه ای رخ دهد.
پیشگیری: محافظت در برابر حشرات قویاً توصیه می گردد.
تب خونریزی دهنده كنگو كریمه (CCHF)
اكثر موارد ابتلا به این بیماری در كسانی رخ می دهد كه با احشام در ارتباطند. علائم اولیه شامل تب، دردهای عضلانی، درد پشت، دردهای مفصلی، سردرد، گیجی و حساسیت به نور ، تهوع، استفراغ، اسهال و درد شكم می باشد. ممكن است علائم خونریزی بیش از حد مشاهده شود. در موارد شدید ممكن است عوارضی مانند نارسایی كبد، كلیه و تنفسی ایجاد گردد
پیشگیری: بهترین راه پیشگیری از این بیماری رعایت احتیاطات مربوط به حفاظت در برابر كنه و پوشیدن دستكش و لباس های مخصوص در زمان كار با بافت های حیوانی و مراقبت از بیماران می باشد.
تریپانوزومیاز آفریقایی (بیماری خواب آفریقایی)
تریپانوزومیاز یك بیماری سیستمیك ناشی از انگلی به نام Trypanosoma brucei می باشد. كه توسط گزش مگس تسه تسه (یك مگس خاكستری قهوه ای رنگ به اندازه یك زنبور عسل) انتقال می یابند. اكثر گزش ها كه عمدتاً در مناطق ساوانا (دشت های دارای باران های فصلی) در آفریقا رخ می دهند، به شدت دردناك بوده و بنابراین مسافرین اغلب آن را به خاطر دارند.
توزیع جغرافیایی: انتشار جغرافیایی تریپانوزومیاز آفریقایی محدود به منطقه بین عرض جغرافیایی ۱۵ درجه شمالی و ۲۰ درجه جنوبی شامل منطقه بین شمال آفریقای جنوبی و جنوب مغرب، لیبی و مصر می باشد. مگس های تسه تسه تمایل به نواحی روستایی دارند و زیست گاه آنها را بیشه ها و نواحی پر درخت ساوانا و نواحی پر گیاه مجاور رودها تشكیل می دهند. اكثر موارد عفونت مسافرین بین المللی ناشی از T. b. rhodesiense بوده و از پارك های تفریحی شرق آفریقا گزارش می شود. مسافرینی كه به بازدید از پارك های جنگلی و مناطق دورافتاده مبادرت می نمایند لازم است كه احتیاطات مربوط به گزش حشرات را رعایت نمایند مسافرت به مناطق شهری بدون خطر می باشد.
علایم بالینی: علائم و نشانه های بیماری در ابتدا غیر اختصاصی (تب، ضایعات پوستی، راش ، ادم و لنفادنوپاتی) می باشند. اما عفونت در نهایت به سمت مننگوانسفالیت پیشرفت می نماید. در صورت عدم درمان در نهایت مرگ حادث می گردد.
پیشگیری: هیچگونه واكسنی برای پیشگیری از این بیماری در دسترس نمی باشد. استفاده از دور كننده حشرات برای این مگس ها بدون تأثیر بوده و قادرند از روی لباس نازك نیز نیش بزنند. مناطق زیست گاه این حشرات معمولاً برای بومیان آن مناطق شناخته شده می باشد. خودداری از رفتن به این مناطق بهترین راه پیشگیری می باشد. مسافرت كنندگان به این مناطق باید از لباس های بلند (كه بتواند مچ دست و پا را نیز بپوشاند) همرنگ طبیعت و نسبتاً ضخیم استفاده نمایند.
لیشمانیازیس
یك بیماری انگلی قابل انتقال بوسیله گزش بعضی از گونه های پشه خاكی است كه به دو شكل بالینی عمده، درگیری جلدی و احشایی دیده می شود.
علایم بالینی: لیشمانیوز جلدی یا سالك به شكل یك یا چند پلاك جلدی اریتماتوز است كه طی هفته ها تا ماه ها پس از گزش انسان توسط پشه خاكی در محل گزش دیده می شود. تظاهرات بالینی لیشمانیوز احشایی یا كالا آزار شامل تب، كاهش وزن، بزرگی كبد و طحال و كم خونی كه به صورت معمول ماه ها بعد و گاهی سال ها پس از آلودگی فرد گسترش می یابد. بیماری شایع نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری به ویژه از می تا اكتبر(اردیبهشت تا مهر) است كه اغلب در مناطق روستایی دیده می شود. ریسك ابتلاء برای ساكنین غیر مناطق اندمیك بیشتر از نواحی اندمیك است.
پیشگیری و درمان: می توان از تركیبات آنتی موآن (گلوكانتیم)، آمفوتریسین B، تركیبات آزول (فلوكونازول،ایتراكونازول و غیره) و انترفرون ها استفاده كرد. جهت بیماری واكسن مؤثر تائید شده و داروی پیشگیری كننده خاصی وجود ندارد.
فیلاریاز لنفاتیك
عفونتی است انگلی ناشی از نماتودهای ووشرریا بانكروفتی یا بروگیا مالایی و فیلرهای انسانی كه عمدتاً در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر دیده می شود. توسط پشه های آلوده منتقل شده و پس از وارد شدن به بدن انسان به داخل غدد لنفاوی مهاجرت می كنند و می توانند با انسداد مجاری لنفاوی ایجاد بیماری نمایند.
درمان: درمان آن با استفاده از دی اتیل كاربامازین صورت می گیرد.
بیماری لایم
یك بیماری عفونی اسپیروكتی ناشی از بورلیا بورگدورفری می باشد كه انتقال بیماری به انسان از طریق گزش كنه آلوده است
علایم بالینی: تظاهرات بالینی شامل راش (اریتم مهاجر) در محل گزش كنه، تب، آرتریت، تظاهرات نورولوژی از جمله فلج عصب صورتی است. مسافرت به نواحی اندمیك و در معرض تماس طولانی با كنه سبب افزایش ریسك ابتلا می گردد.
انتشار جغرافیایی: بیماری در نواحی اندمیك اروپا، آمریكای شمالی و آسیا دیده می شود
پیشگیری و درمان: واكسن مؤثر و ایمن در آمریكای شمالی مصرف می گردد ولی این واكسن روی گونه های عامل بیماری لایم در آسیا و اروپا چندان مؤثر نیست.بیماری قابل درمان با آنتی بیوتیك های اختصاصی می باشد. پیشگیری شامل جلوگیری از گزش كنه است.
مالاریا
اتیولوژی: مالاریا در انسان توسط ۴ گونه متفاوت انگل پروتوزوآیی پلاسمودیوم ایجاد می گردد: فالسیپاروم، ویواكس، اوال و مالاریه
علایم بالینی: مالاریا یك بیماری حاد تب دار با دوره كمون ۷ روز یا بیشتر می باشد. بنابراین بیماری تب داری كه در ظرف كمتر از ۷ روز پس از اولین تماس احتمالی ایجاد می گردد مالاریا نمی باشد از علایم بیماری می توان به تب، لرز، سردرد، درد و ضعف عضلانی، استفراغ، سرفه، اسهال و درد شكم. اشاره نمود.
راه انتقال: انگل مالاریا توسط گونه های مختلف پشه آنوفل كه عمدتاً بین غروب و طلوع خورشید (در زمان اوج تغذیه) به فعالیت می پردازند انتقال می یابد. خانم های حامله، بچه های كوچك و مسافرین مسن در ریسك ویژه ای قرار دارند. مالاریا در مسافرین حامله خطر مرگ مادر، زایمان زودرس، مرده زایی و مرگ نوزادی را افزایش می دهد
پیشگیری: باید برای مسافرین توضیح داده شود كه حفاظت فردی در برابر گزش پشه در هنگام غروب آفتاب اولین خط دفاع در برابر مالاریا می باشد. می توان مالاریا را با استفاده دقیق حشره كش ها برای كشتن پشه ناقل، تشخیص سریع و درمان مناسب بیماران و در صورت مؤثر و امكان پذیر بودن، تجویز پیشگیری دارویی به گروههای پر خطر محدود نمود.
درمان: مراجعه به پزشك متخصص ودرمان اختصاصی بایستی صورت گیرد.
انكوسركیاز
انكوسركیاز انسانی در اثر مراحل پره لاروی (میكروفیلاریا) و بالغ نماتود فیلاریایی انكوسركا ولولوس ایجاد می شود. انتقال بیماری از طریق گزش برخی گونه های مگس های ماده سیمولیوم (مگس های سیاه) صورت می گیرد. این مگس ها روز فعال بوده و در مجاورت رودخانه ها و جریانات آبی سریع یافت می گردند.
انتشار جغرافیایی: این بیماری در بیش از ۲۵ منطقه واقع در نواری پهن در مركز آفریقا اندمیك می باشد. كانون های اندمیك كوچكی نیز در یمن و بخش هایی از آمریكا (برزیل، كلمبیا، اكوادور، گواتمالا، جنوب مكزیك و ونزوئلا) وجود دارد.
علایم بالینی: خطر ابتلا به انكوسركیاز برای افرادی كه برای مدت كوتاه به نواحی اندمیك این بیماری مسافرت می نمیاند بسیار اندك می باشد. اما خطر ابتلا به عفونت در مسافرینی كه برای مدت بیش از ۳ ماه در مناطق اندمیك می مانند (مانند محققین، نیروهای امنیتی كشورهای دیگر و مبلغین دینی) و محل سكونت یا كار آنها نزدیك محل تجمع و زیست مگس های سیاه می باشد، بالاتر است. عفونت با این انگل منجر به ایجاد یك درماتیت پاپولر به شدت خارش دار، ندول های زیر پوستی، التهاب غدد لنفاوی و ضایعات چشمی كه می تواند به سمت كاهش بینایی و كوری پیشرفت نماید، می گردد. علائم در مسافرین تقریباً همیشه پوستی بوده و می توانند ماه ها تا سال ها پس از رجعت از مناطق اندمیك تظاهر یابند. مهاجرت كنندگان به مناطق اندمیك ممكن است به بیماری پوستی و یا چشمی دچار گردند.
پیشگیری و درمان: هیچگونه واكسن و یا دارویی جهت پیشگیری وجود ندارد. اقدامات حفاظتی شامل خودداری از رفتن به زیست گاه های مگس های سیاه و محافظت در برابر گزش حشرات (به ویژه برای این بیماری در ساعات روز می باشد. بیماران مبتلا به انكوسركیاز باید به متخصصین عفونی و یا متخصصین بیماری های گرمسیری ارجاع داده شوند و تحت درمان اختصاصی قرار گیرند. ایورمكتین داروی انتخابی جهت درمان انكوسركیاز می باشد.
شیستومیازیس (بیلاریازیس)
تا كنون ۵ گونه عمده عامل شیستومیازیس به نامهای هماتوبیوم ، مانسونی ، ژاپونیكوم ، مكونگی ، اینتراكالاتوم شناخته شده اند كه در انسان باعث آلودگی میشوند در كشورهای خاورمیانه از جمله ایران فقط هماتوبیوم وجود دارد در استانهای خوزستان و ایلام این انگل بصورت اندمیك ودر سایر استانها بصورت اسپورادیك مشاهده می شود.
انسان پس از تماس با سركر (فرمی از انگل كه بیماریزاست) آلوده می شود . سركرها توسط آنزیم های ترشحی خود پوست سالم فرد را سوراخ كرده و وارد بدن می شوند و پس از گذشت ۳- ۲ روز به ریه ها مهاجرت می كنند بعد از آن از طریق بلع به دستگاه گوارش برمی گردند .سپس بوسیله مسیر داخلی عروقی به ورید پورت مهاجرت كرده و در آنجا جفت گیری می نماید و از آن طریق وارد وریدهای مثانه و حالب میشوند . سپس انگل در این مكان شروع به تخم گذاری می كند. معمولا فاصله زمانی بین آلودگی با انگل و شروع تخم گذاری ۳- ۲ هفته است كرم ها بطور متوسط ۱۰- ۵ سال در عدوق مثانه زنده می مانند. میزبان واسط شیستوزوما هماتوبیوم نوعی حلزون از رده بولینوس است.
تخم انگل توسط ادرار به بیرون دفع شده و در آب های محیطی به بدن حلزون مهاجرت كرده و تبدیل به سركر میشود (تعداد تخم ها در ادرار در اواسط روز بیشتر است) گفتنی است كه عمر سركرها بیش از ۴۸ ساعت نیست بنابراین ذخیره سازی آب به مدت ۴۸ ساعت قبل از مصرف از ابتلا به عفونت شیستومیازیش می كاهد. عفونت با این كرم بیشتر در سنین ۱۵- ۱۰ سالگی دیده می شود در سنین بالاتر از ۱۵ سالگی به شدت میزان آلودگی كاسته می شود. مهمترین علامت سوزش و تكرر ادرار است كه در تمام دوره حاد بیماری ادامه دارد.
درماتیت شیستوزومی (خارش شناگران):پرندگان آلوده به شیستوزوماهایی كه درپرندگان تولید بیماری می كنند توسط پرندگان به آب تخلیه می شود. لارو از بدن میزبان واسط (حلزون) خارج شده و به پوست شناگران وارد می شود و ناراحتی پوست تحت عنوان بیماری خارش شناگران تولید می شود
پیشگیری: صاف كردن آب سپس كلر زنی، جوشاندن آب (طبق دستورالعمل)، زمان ماند ۴۸ ساعته میزان عفونت را كاهش می دهد، كنترل كانال های آبیاری و كنترل تكثیر حلزونها تا حدودی موثر است.
انسفالیت ژاپنی
راه انتقال: یك انسفالیت ویروسی شایع منتقله از طریق پشه كه در نواحی اندمیك آسیا شایع است. این ویروس بدنبال گزش پشه از نوع Culex منتقل می گردد. این گونه پشه ها در ساعات عصر و غروب آفتاب تا سپیده صبح خون خواری می كنند. موجودات هدف این پشه ها شامل طیف وسیعی از انسان ها تا حیوانات و پرندگان می باشند. انتقال بیماری فصلی بوده و در نواحی اندمیك در فصول تابستان و پائیز و در مواقع بارندگی گسترش می یابد.
انتشار جغرافیایی: نواحی اندمیك كه شامل چین، ژاپن، كره و نواحی شرقی روسیه است. در نواحی اندمیك بچه ها در ریسك و خطر بالای ابتلا می باشند. با این وجود ریسك فاكتورهای متعدد دیگر در ابتلا به این بیماری دخیل هستند كه می توان به شغل، جنس، سابقه واكسیناسیون و یا كسب طبیعی ایمنی و بالاخره تماس های تفریحی و گردشگری اشاره كرد.
پیشگیری: ریسك ابتلا برای جهانگردان با مدت كوتاه اقامت و مخصوصاً در نواحی شهری بسیار كم است، ولی برای افراد با اقامت طولانی مدت در نواحی اندمیك خصوصاً نواحی روستایی و با فعالیت در فضای باز و در شب ها بدون پوشش و دوچرخه سواری و همچنین اقامت در كمپ ها دارای ریسك و خطر بالای ابتلا می باشد. واكسیناسیون برای پیشگیری ار انسفالیت ژاپنی تنها برای افراد دارای تمایل به اقامت طولانی در نواحی اندمیك اندیكاسیون دارد ولی افراد با اقامت كوتاه مدت (كمتر از سی روز) خصوصاً اقامت در نواحی شهری دارای ریسك خطر ابتلای كم بوده بنابراین نیاز به انجام واكسیناسیون ندارند.
تب زرد
راه انتقال: ویروس تب زرد در خانواده فلاوی ویریده می باشد. تب زرد موجب یك بیماری حاد تب دار شده و توسط پشه منتقل می شود سالیانه موارد ابتلا به این بیماری به ۲۰۰۰۰۰ نفر می رسد كه از این میان ۳۰۰۰۰ نفر می میرند.
انتشار جغرافیایی: فقط در آفریقا و آمریكای مركزی و جنوبی یافت می شود.
علایم بالینی: دوره نهفتگی در حدود ۳ تا ۶ روز است. در شروع بیماری تب، لرز، سردرد و درد پشت وجود دارد كه با علائم تهوع، استفراغ و كاهش ضربان قلب ادامه می یابد. برخی بیماران پس از چند روز بهبود می یابند. بیماری می تواند آنقدر خفیف باشد كه تشخیص داده نشود. در بقیه بیماران ظهور مجدد تب بالا و شروع یرقان و اختلال در عملكرد كلیه ها رخ می دهد. در موارد شدید دفع شدید پروتئین در ادرار و تظاهرات خونریزی ظاهر می شوند. استفراغ بیمار ممكن است سیاه و یا حاوی خون تیره باشد. در موارد شدید بیماری در اثر اختلال در عملكرد كبد و كلیه و خونریزی می تواند به مرگ منجر شود.
پیشگیری و درمان: هیچ داروی ضد ویروس وجود ندارد،انجام واكسیناسیون جهت مسافرت به مناطق اندمیك توصیه می شود. محافظت فردی در برابر گزش حشرات توصیه می شود.
نظر دهید