شب قدر كدام شب است
شبهای قدر فرصتی است برای بازگشتن به سوی حضرت حق و توبه کردن از گناهان و پیمودن راه درست. شب قدر، فرصتی است برای پاک کردن ظاهر و باطن از هر آلودگی.
شبهای قدر فرصتی است برای بازگشتن به سوی حضرت حق و توبه كردن از گناهان و پیمودن راه درست. شب قدر، فرصتی است برای پاك كردن ظاهر و باطن از هر آلودگی.
شب قدر شب زاری و سبك شدن روح از بار گناهان و رهایی از دوزخ است، فرصتی دوباره برای اظهار شرمساری و پشیمانی از گذشتهها است. مبادا این فرصت را از دست دهیم و در این شب روحانی، از امور معنوی غافل شویم. مبادا شب قدر بگذرد و ما همچنان غرق در ناپاكیها باقی بمانیم و خود را از عمق منجلاب به معراج پاكی و وارستگی نرسانیم. مبادا شبِ نماز و تلاوت بگذرد و ما از بركات این لحظههای شكوهمند و شیرین بی بهره بمانیم.
به گزارش ایسنا، در ارتباط با شب قدر آیات و روایات متعددی وارد شده است و از ابعاد مختلف مورد توجه اهل بیت (ع) قرار گرفته و یا بعضاً پرسشهایی در این زمینه صورت گرفته كه ائمه(ع) پاسخ دادهاند كه در گزارش پیش رو تلاش شده ضمن بررسی علل اهمیت شبهای قدر به برخی از پرسشهای مطرح در این زمینه نیز پاسخ داده شود:
- چرا این شبها "قدر" نامگذاری شده است؟
اولین مطلب علّت و ریشه نامگذاری شب قدر است كه دیدگاههای متعددی مطرح شده است از آن جمله است:
شب قدر از این جهت نامگذاری شده است چون تمامی مقدرات بندگان در طول سال در شب قدر معین میشود.
خداوند در آیات 3 و 4 سوره دُخان میفرماید:
إِنَا اَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارِكَةٍ اِنَا كُنَا مُنْذِرینَ فِیها یُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكیمٍ
ما این كتاب مبین را در شبی پر بركت نازل كردیم و ما همواره انذار كننده بودهایم، در آن شب كه هر امری بر طبق حكمت خداوند تنظیم و تعیین میگردد.
شب قدر كدام شب است؟
ابتدا باید گفت: شب قدر در ماه رمضان است تردیدی وجود ندارد چون خداوند میفرماید:
شَهْرُ رَمَضانَ اَلَّذِی اُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ هُدًی لِلْنّاسِ وَ بَیِناتِ مِنَ الْهُدی وَ الْفُرْقانِ
ماه رمضان ماهی كه قرآن بعنوان راهنمای مردم و نشانههای هدایت و جداكننده حق از باطل در آن نازل شده است.
و در سوره قدر نیز میفرماید:
إِنا اَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْر
ما قرآن را در شب قدر نازل كردیم
جمع میان این دو آیه شریفه به ما میگوید:
شب قدر در ماه رمضان است اما اینكه كدام شب از شبهای ماه رمضان، شب قدر است تفسیرهای زیادی شده است از جمله:
1- شب اول، شب قدر
2- شب هفدهم
3- شب نوزدهم
4- شب بیست و یكم
5- شب بیست و سوم
6- شب بیست و هفتم
7- شب بیست و نهم
اما مشهور و معروف در روایات این است كه شب قدر در دهه آخر ماه رمضان و شب 21 یا 23 است.
- حسان بن مهران میگوید:
از محضر امام صادق (ع) شب قدر را پرسیدم:
فرمود: شب قدر را در میان شب 21 و 23 جست و جو كن.
ابو بصیر در محضر امام صادق (ع) به امام عرض كرد فدایت شوم آن شبی كه امید رحمت و مغفرت و زیادی حسنات وجود دارد كدام شب است؟ فرمود: شب قدر، شب 21 یا 23 است.
راوی اصرار كرد كدام یك از این دو شب است و پرسید: اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت كنم كدام یك را انتخاب نمایم؟
امام صادق (ع) در پاسخ فرمود: چه آسان است دو شب برای آنچه میخواهی مخفی بودن شب قدر در میان شبهای سال، یا در میان شبهای ماه مبارك رمضان، برای این است كه: مردم به همه این شبها اهمیت دهند، همانگونه كه خداوند: رضای خود را در میان انواع طاعات پنهان كرده، تا مردم به همه طاعات روی آورند غضبش را در میان معاصی پنهان كرده، تا از همه بپرهیزند دوستانش را در میان مردم مخفی كرده، تا همه را احترام كنند اجابت را در میان دعاها پنهان كرده، تا به همه دعاها روی آورند اسم اعظم را در میان اسمائش مخفی ساخته، تا همه را بزرگ دارند و وقت مرگ را مخفی ساخته، تا در همه حال آماده باشند و این، فلسفه مناسبی به نظر میرسد.
اهمیت احیاء در شب قدر
یكی از موضوعاتی كه در ارتباط با شب قدر در احادیث اهل بیت(ع) مطرح شده است شب زندهداری است چیزی كه از روایات بدست میآید خود احیاء و شب زندهداری موضوعیت دارد.
چند روایت را در این رابطه مطرح میكنیم:
- احیاء عذاب را برمیدارد:
مرحوم كلینی در كافی و صدوق در من لایحضره الفقیه از رسول خدا (ص) نقل كردهاند كه فرمود:
هركس شب قدر را زنده بدارد تا سال آینده عذاب از او برگردانده میشود.
- خواب در شب احیاء نهی شده است:
مرحوم علامه مجلسی در بحارالانوار از امام باقر(ع) و او از پدرانش نقل كردهاند كه:
پیامبر خدا (ص) نهی كرده كه از شب 21 و 23 غفلت شود و نهی كرده كه كسی در آن شب بخوابد.
- امام صادق (ع) در حال مریضی شب 23 احیاء نگه داشت
مرحوم شیخ طوسی از یحیی بن علاء نقل كرده كه گفت:
امام صادق (ع) سخت بیمار بود دستور داد او را به مسجد پیامبر خدا (ص) بردند آنجا بود تا صبح شب 23 ماه رمضان.
- احیاء موجب آمرزش گناهان میشود.
مرحوم صدوق از امام كاظم (ع) نقل كرده كه فرمود:
هركس در شب قدر غسل كند و آن شب را تا سپیده دم زنده بدارد از گناهانش بیرون میآید.
آری بیاییم در این شب پر فضیلت دلهایمان را از غرور و ریا بتكانیم و خدای سبحان را به یكرنگی ستایش كنیم، بیاییم دوباره دلهای كدرمان را تا انتهای آسمان بكشانیم و برای آرزوهایمان دعا كنیم، دوباره پر از احساس شویم و برای زلال شدن كوشش كنیم، بیاییم فانوسها را برداریم و سكوت شب را با طروات وضو زیباتر كنیم و در قنوت نمازمان دلهای نیازمند را فراموش نكنیم، اینك بوی شب قدر میآید و من از اكنون جلوه دستهایی را میبینم كه خاموش به دعا میایستند و بهار در آنان میجوشد. وسعت دلهایی را میبینم كه در كنج تاریكی شب، قرآن بر سر، با صفا و با محبت میتپند و بی قرار او را میخوانند و بیداری دل خیلی مهم است و نكته مهمّی كه درباره شبهای «احیا» باید مورد توجه مؤمنان قرار گیرد، این است كه باید شب را تا سپیده صبح به عبادت و دعا بگذرانیم؛ دیگر آن كه به بیداری چشم قناعت نكنیم؛ زیرا آنچه مهم است بیداری دل و آگاهی و بصیرتی است كه انسان را در محضر فرشتگان آسمانی، سزاوار فیض و رحمت میكند و پاداش نیك الهی را به همراه دارد.
منابع:
قاموس قرآن، سید علی اكبر قرشی
فروع الكافی
تفسیر نور الثقلین
تفسیر نمونه/ جمعی از نویسندگان
بحار الانوار / مجلسی
فضائل الاشهر الثلاثة
عیون اخبارالرضا / صدوق ج 1
نظر دهید