اداره کل دامپزشکی استان تهران

تفاوت چپ دست ها با راست دست ها

با توجه به اینکه فقط 10 درصد افراد جامعه چپ دست هستند، بنابراین خیلی راحت نمی توان فراموش کرد که ما در یک دنیای راست دست زندگی می کنیم. گذشته از اینکه برای چپ دست ها کار با قیچی ای که برای راست دست ها طراحی شده و صاف بریدن با آن بسیار سخت است، اما چپ دست بودن می تواند تاثیرات مهمی بر سلامت روحی و جسمی  داشته باشد. مغز و بدن چپ دست ها در مقایسه با افراد راست دست ممکن است بطور متفاوتی عمل کند و افراد مختلط (یعنی کسانی که با هر دو دست قادر به نوشتن هستند، می توانند با هر دست، بر کار خاصی تسلط داشته باشند).



دکتر رونالد یئو استاد روانشناسی دانشگاه تگزاس می گوید به نظر می رسد که دست برتری (عادت به استفاده از یک دست بیش از دست دیگر) خیلی پیش تر و دردوره رشد جنینی تعیین می شود، همانطور که بسیاری از چیزهای دیگر در ارتباط با آینده در این دوره شکل می گیرد. در اینجا به برخی از رایج ترین حقایق درباره دست چپ بودن و تاثیری که واقعا می تواند بر سلامت داشته باشد نگاهی می اندازیم:

نقش ژنتیک

دانشمندان دقیقا نمی دانند که چرا برخی از مردم چپ دست هستند، اما می دانند که ژن ها 25 درصد در این موضوع نقش دارند. چپ دست بودن بیشتر از خانواده نشات می گیرد اما بطور قابل توجهی کمتر از دیگر صفات مانند قد یا هوش تاثیرمی پذیرد. در واقع دوقلوهای همسان که ژن یکسان دارند، گاهی اوقات می توانند دست برتر متفاوتی داشته باشند. تئوری های فراوانی درباره اینکه چه عوامل دیگری می تواند تعیین کننده دست برتر یک فرد باشد وجود دارد. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند که این یک امر تصادفی است.

استرس های دوران بارداری

بر اساس مطالعه ای در بریتانیا جنین زنان بارداری که دچار استرس بودند، صورت خود را بیشتر با دست چپ شان لمس می کردند. به گفته محققان این می تواند اولین نشانه ی یک کودک چپ دست باشد. شواهد دیگری نیز این نظریه را تایید می کند. در تحقیقی در سال 2008 در سوئد درباره مادران و فرزندان 5 ساله آنها، مشخص شد که در مادرانی که در طول دوران بارداری دچار استرس یا افسردگی بودند احتمال داشتن فرزند چپ دست یا مختلط بیشتر است. تحقیقات دیگری نشان داد که در کودکانی که با وزن پایین و یا از مادران مسن تر متولد شده اند نیز احتمال چپ دست بودن بیشتر است.

دوقلو بودن

دوقلوهای همسان گاهی تصویر آینه ای یکدیگر هستند – مثلا یکی از آنها یک خال روی گونه راست دارد و دیگری در همان نقطه روی گونه چپ. زمانی اعتقاد بر این بود که ساختار ژنتیکی دوقلوها باید به شکل "آینه ای" باشد، بنابراین یکی از آنها باید چپ دست می شد و دیگری راست دست. (همچنین تصور بر این بوده  که همه افراد چپ دست دوقلوهایی بوده اند که خواهر یا برادر راست دست آنها در رحم مادر درگذشته است.)هیچ یک از این اعتقادات درست نیست اما احتمال چپ دست بودن در دوقلوها دو برابر عامه مردم است. تحقیقی در سال 1996 در بلژیک نشان داد که  حدود 21 درصد دوقلوهای همسان، چپ دست هستند.

عدم لزوم استفاده از نیمکره راست مغز

دکتر جینا گریمشاو می گوید اکثر افراد راست دست از نیمکره چپ مغزشان برای پروسه یادگیری زبان استفاده می کنند اما این بدان معنا نیست که چپ دست ها از نیمکره راست مغزشان استفاده می کنند. بلکه این فقط یک افسانه است. حدود 98 درصد از راست دست ها و همچنین حدود 70 درصد از چپ دست ها ، از نیمکره چپ مغزشان استفاده می کنند. تنها حدود 30 درصد افراد از نیمکره راست مغز یا هر دو طرف استفاده می کنند (که در هر دو نیمه به یک اندازه توانایی وجود دارد.) او می گوید به نظر می رسد پروسه یادگیری زبان در بیشتر چپ دست ها مشابه راست دست ها می باشد. برای دیگر عملکردهای یک طرفه مغز، مانند دقت، احساسات، موسیقی و تشخیص چهره، اطلاعات کمی وجود دارد. اما در بیشتر موارد چپ دست ها تفاوت خاصی با راست دست ها ندارند و مطمئنا مغزشان معکوس نیست.

متفاوت فکر کردن

بر اساس پژوهشی دردانشگاه استنفورد در سال 2009، جامعه بیشتر تمایل دارد سمت چپ را به چیزهای بد و سمت راست را به چیزهای خوب ربط دهد. اما اگر چپ دست هستید شاید مثل راست دست ها فکر نکنید. در این پژوهش به شرکت کنندگان دو ستون از تصاویر انتزاعی نشان داده شد و از آنها سوال شد کدامیک بیشتر باهوش ، شاد، صادق و جذاب به نظر می رسند؟ احتمال اینکه راست دست ها تصاویر سمت راست و چپ دست ها تصاویر سمت چپ را انتخاب کنند بالا بود.



نویسنده این پژوهش می گوید ضمنا چپ دست ها فکر می کنند چیزهای خوب در سمت چپ و چیزهای بد در سمت راست قرار دارند با اینکه همه چیز در زبان و فرهنگ بطور کاملاً صریح و واضح دقیقا خلاف این را به آنها می گوید. او عقیده دارد که حتی این امر می تواند در برگه های رای، یا انتخاب کاندیداهایی که در حال تماشای مناظره آنها هستیم نیز تاثیرگذار باشد.

تاثیر بر عملکرد دوران مدرسه

دانشمندان استرالیایی در سال 2009  در تحقیقاتی بر روی دانش آموزان زیر 11 سال دریافتند که بچه های چپ دست نسبت به راست دست ها در فعالیت های مختلفی از جمله لغت، خواندن، نوشتن، گسترش روابط اجتماعی و مهارت های حرکتی درست، عملکرد ضعیف تری دارند. و عملکرد کودکانی که از هر دو دست استفاده می کردند (دست مختلط) حتی بدتر از چپ دست ها بود.



یئو می گوید احتمال اینکه کودکان مختلط و کودکان چپ دست از دو نیمکره مغزشان در راه های غیرمعمول استفاده کنند بیشتر است، که ممکن است آنها را کمی در خطر ناتوانی در یادگیری قرار دهد. هرچند از طرفی برخی کودکان مختلط یک ناتوانی بی ربط دیگری نیز دارند و آن اینکه درحال کشمکش و جدال با خود هستند تا تصمیم بگیرند که برای نوشتن کدام دست را انتخاب کنند. به هر حال بیشتر دانش آموزان همانطور که بزرگتر می شوند خودشان را به همکلاسی هایشان می رسانند و پیش می روند، و مختلط یا چپ دست بودن نمی تواند بطور قطع پیش بینی کند که کودکان چه آینده ای خواهند داشت.

خطر مشکلات روحی

بر اساس مطالعات دانشگاهی سال 2013افراد چپ دست بیشتر در معرض اختلالات روانی مثل اسکیزوفرنی هستند. محققان هنگامی که از بیماران یک کلینیک سلامت روح و روان نظرسنجی بعمل آوردند، 40 درصد از بیماران اسکیزوفرنی یا اسکیزوافکتیو (اسکیزوفرنی عاطفی) با دست چپ می نوشتند. که این بسیار بیشتر از آن 10 درصد چپ دست های بین عموم مردم است. این مطالعات همچنین بین غیر راست دست بودن و خوانش پریشی (  یک اختلال مغزی است که فرد دچار دشواری در خواندن می شود)، اختلال بیش فعالی بر اثر کمبود توجه و برخی اختلالات خلقی دیگر ارتباطی پیدا کرده اند.

مزیت و برتری در ورزش

یک چیز که اکثر کارشناسان درباره آن توافق دارند این است که چپ دست ها در ورزش های انفرادی مثل تنیس، بوکس و گیرنده توپ در ورزش بیسبال موفق تر هستند. ریک اسمیت در کتاب معمای چپ دست ها توضیح می دهد که ورزشکاران (چه راست دست و چه چپ دست) معمولا در مقابل حریف راست دست تعلیم می بینند. و زمانی که با یک حریف چپ دست روبرو می شوند، چپ دست ها براحتی می توانند خود را تطبیق دهند ولی راست دست ها ضعف دارند. آنها مجبور به شرکت در یک نبرد نامتقارنند که آمادگی بسیار کمی برای آن دارند.

تبدیل شدن به مبارزان بهتر

محققان فرانسوی در سال 2005 دریافتند که افراد چپ دست در جوامع صلح آمیز تنها حدود 3 درصد و  در جوامع خشونت آمیز 27 درصد جمعیت را تشکیل می دهند. علت چیست؟ پاسخ برمی گردد به نظریه قدرت فیزیکی چپ دست ها نسبت به راست دست ها. فرضیه محققان این است که در جوامع خشونت آمیز، چپ دست ها از ضربه غیرمنتظره و ناگهانی دست چپ خود نفع می برند.

چپ دست بودن شما را خلاق تر نمی کند

یئو می گوید به افراد چپ دست خلاقیت بیشتری در مقایسه با  راست دست ها نسبت داده می شود، اما به سختی می توان صحت آنرا سنجید. این شایعه ای است که از تحقیقی در سال 1995 برگرفته شده، که در آن مشخص شد مردان چپ دست نسبت به مردان راست دست تمایل بیشتری به "تفکر واگرا" دارند- بدین معنا که آنها در حل مسائل، به جز راه حل های معمول، راه حل های بیشتری پیدا می کنند (اما در زنان چپ دست و راست دست تفاوتی وجود ندارد). او می افزاید ذره ای حقیقت در این فرضیه وجود ندارد، درحالی که وقتی به دستاوردهای خلاقانه واقعی در زندگی یک فرد می نگرید، در رابطه با چپ دست بودن او شواهد و مدارک قدرتمندی وجود ندارد.

چپ دست بودن به معنای هنرمند بودن نیست

به گفته گریمشاو انسان های چپ دست همچنین به درونگرایی و هنرمند بودن شهرت دارند. که این تضاد جالبی را از چند دهه اخیر و قبل از آن به نمایش میگذارد، که در آن زمان بطور کلیشه وار افراد چپ دست را از نظر ذهنی و اخلاقی پایین تر تصور می کردند. اگرچه کلیشه ها واقعیت را منعکس نمی کنند. گریمشاو و همکارانش در سال 2013 در تحقیقی افراد چپ دست و راست دست را  از نظر معیارهای پنجگانه  شخصیتی بررسی کردند و دریافتند که هیچ تفاوتی بین آنها وجود ندارد. هرچند که پی بردند افراد مختلط، درونگراتر هستند.

افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه

به نظر می رسد چپ دست بودن با برخی مسائل سلامت جسمانی در ارتباط باشد. در مطالعه ای در سال2007 محققان دریافتند که افراد چپ دست بیشتر درمعرض خطر ابتلا به سرطان سینه هستند بویژه بعد از یائسگی. یئو می گوید  در حالیکه این موارد کاملا بی ربط به نظر می رسد، اما می تواند در نتیجه ی برخی تاثیرات دوران جنینی باشد. او می گوید ما می دانیم که سایر آسیب های فیزیکی مثل وزن کم هنگام تولد و یا کم بودن اندازه دور سر پیش از تولد، می تواند مسائل مربوط به سلامت آینده را پیش بینی کند. چگونگی طی کردن دوران جنینی می تواند همه عمر یک فرد را تحت تاثیر قرار دهد و او را  در مسیر یک قدرت یا ضعف قرار دهد.

عدم تاثیر بر سلامت عمومی

دانشمندان مدت ها به ارتباط بین چپ دست بودن و عملکرد ایمنی بدن، و اینکه می تواند عاملی برای اختلالات خود-ایمنی باشد مشکوک بودند.به گفته گریمشاو این تحقیقات نتوانست این ادعاها را ثابت کند و این نظریه تا حد زیادی اشتباه بوده است. اما به نظر می رسد ارتباط چپ دست یا راست دست بودن و مسائل ایمنی بدن، به بیماری التهاب روده بستگی داشته باشد. در تحقیقات سال 2001 بریتانیا مشخص شد که چپ دست ها دو برابر بیشتر از مشکلات روده مثل بیماری کرون و ورم مخاط روده رنج می برند..

اختلالات خواب

افراد چپ دست ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به اختلال حرکتی اندام های تناوبی (PLMD) باشند که باعث می شود بیمار بطور غیر ارادی و سریع دست ها یا پاهای خود را در خواب حرکت دهد. دانشگاه تولدو در سال 2011 به بررسی 100 نفر از بیماران کلینیک اختلالات خواب پرداخت، محققان دریافتند که 69 درصد از بیماران راست دست و 94 درصد از بیماران چپ دست این اختلال را در هر دو سمت بدن خود هنگام خواب تجربه کرده اند. این یافته ها نشان می دهد که احتمال اینکه  افراد چپ دست اختلالات حرکتی دوطرفه و پتانسیل این بیماری (PLMD) را داشته باشند بیشتر است.

حفاظت در برابر زخم و ورم مفاصل

چپ دست بودن همیشه بد نیست. تحقیقات سال 2005 نشان داد که چپ دست بودن با کاهش نرخ ابتلا به زخم و ورم مفاصل ارتباط دارد. گیمشاو می گوید توضیح احتمالی من این بود که چپ دست یا راست دست بودن و خطر ابتلا به بیماری ها به تعاملات صدها ژن بستگی دارد – ما از ایده یک یا دو ژن مسئول برای این مسائل صرفنظر کردیم – که این افراد برخی از این  ژن ها را دارا هستند اما ما دقیقا نمی دانیم که اینها کدام ژن ها هستند و در حال حاضر تحقیق در این مورد ادامه دارد.

تاثیر بر طول عمر

بر اساس پژوهشی در دانشگاه کلمبیای بریتانیا در سال 1991، زمانی تصور می شد که افراد چپ دست زودتر از دیگران از دنیا می روند. (این تحقیقات نشان می داد که بیشترین مسبب این امر تصادفات بوده چرا که چپ دست ها به رانندگانی غیرحرفه ای معروف بودند.) اما تحقیقات بسیاری این ادعاها را رد کرد و دانشمندان بطور کلی بر این باورند که چپ دست یا راست دست بودن کوچکترین تاثیری در طول عمر افراد ندارد.

افزایش خطر ابتلا به PTSD(اختلال استرس پس از سانحه)

تحقیقاتی در سال 2007 در اسکاتلند نشان داد علائم اختلالات استرس آسیب زا بعد از تماشای فیلم ها و کلیپ های ترسناک، در افراد چپ دست بیشتر است. محققان در مطالعات دیگری دریافتند که افراد غیر راست دست، احساسات منفی بیشتری را تجربه می کنند. این یافته ها می تواند به این دلیل باشد که این افراد به احتمال زیاد دارای عوامل جانبی غیر عادی مغز می باشند که می تواند بخش پردازش ترس و خشم در مغز را تحت تاثیر قرار دهد.

عدم افزایش مصرف مشروبات الکلی

تحقیقات بسیاری نشان داده اند که چپ دست ها مشروبات الکی بیشتری مصرف می کنند، اما دانشمندان از دلیل آن مطمئن نیستند. آنها حدس می زنند که استفاده غیر عادی از هر دو نیمکره مغز، آنها را بیشتر مستعد اعتیاد به الکل می کند، یا آنها فقط به دلیل استرس از اینکه اقلیت کمتری در دنیای راست دست ها هستند مشروبات بیشتری مصرف می کنند. بنابراین محققان در سال 2011 مقیاس بزرگتری را در رابطه با این موضوع مورد بررسی قرار دادند، و از گزارش های شخصی بیش از 27000 نفر استفاده کرد (که خودشان میزان مصرف مشروبات را گزارش داده بودند)، آنها دریافتند که چپ دست ها اغلب تمایلی به مصرف بیشتر مشروبات ندارند بلکه مصرف آنها حتی کمتر از دیگران (کمتر از یکبار در ماه) بوده  و یا اصلا مصرف مشروبات الکلی نداشتند. بعبارت دیگر، چپ دست ها تمایلی به شراب خوری یا الکلی بودن ندارند. بنابراین هیچ دلیلی برای اینکه باور کنیم بین آنها و مصرف بیش از حد الکل یا نوشیدن های پرمخاطره ارتباطی هست وجود ندارد.

داشتن درآمد کمتر

 اینکه آیا تفاوت های شناختی، روحی و فیزیکی چپ دست ها با راست دست ها می تواند موجب تفاوت های دنیای واقعی زندگی آنها باشد هنوز قابل بحث است – اما تحقیقی در سال 2014 بیان کرده که این امکان وجود دارد- محقق جاشوا گودمن پی برده که درآمد افراد چپ دست بطور متوسط 9 تا 19 درصد کمتر از راست دست ها می باشد. (تفاوت حقوق آنها 2500 دلار برای مردان و 3400 دلار برای زنان است.) او همچنین پی برد که چپ دست ها تمایل زیادی برای رفتن به دانشگاه ندارند و یا آنرا رها می کنند و تمایل به کار در مشاغلی که طرفداران کمتری دارد مثل کارهای یدی دارند.  گودمن می گوید وقتی مردم از من سوال می کنند، به آنها می گویم که باید توجه بیشتری به فرزندانم داشته باشم تا آنها دست برتر خود را پرورش دهند، اما اگر چپ دست بشوند، من نگران نمی شوم بلکه مراقبت بیشتری نسبت به برخی از این چیزها خواهم داشت.

بطور کلی دست برتر واقعا مهم نیست

یئو می گوید مهم تر از همه ی این حقایق جالب درباره دست برتر، این است که این موضوع اصلا مهم نیست. تفاوت های بین راست دست ها و چپ دست ها واقعا دقیق و ظریف است . از نظر گیمشاو مختلط بودن خیلی بیشتر از تفاوت های بین راست دست ها و چپ دست ها، خاص به نظر می رسد، او می گوید اما ما بیشتر روی چپ دست ها تمرکز کرده ایم. امید است در آینده نزدیک بیشتر درباره مختلط ها بدانیم.

یک چیز برای اطمینان!

 یئو می گوید ، ما نباید شخصیت یا سلامت افراد را فقط به توجه به اینکه با کدام دست می نویسند در نظر بگیریم و قطعا نباید به خاطر شانس موفقیت چپ دست ها نگران باشیم: گذشته از همه اینها شاید خوب باشد بدانید که (تا سال 2015) پنج تن از 7 رئیس جمهور اخیر امریکا چپ دست یا مختلط بوده اند.