اداره کل دامپزشکی استان تهران

عید، روزی است که خداوند برای جوایز رحمانی اش و انعام رحیمی خویش از میان روزها برگزید، روزی که بندگان بعد از یک ماه اعتراف به بندگی و طلب آمرزش و عرض نیاز و تمنا، فراتر از ظن و گمانشان اعطا می کند. فطر، عید اولیاء الله و روزه دارانی است که گوی سبقت را از دیگران ربوده اند و در این روز فرا خوانده شوند تا جوایز و هدایان را دریافت کنند. از امام صادق(ع) نقل شده است که فرمود: «إذا کان صبیحة یوْم الْفطْر نادى منادٍ اغْدوا إلى جوائزکمْ؛ زمانی که صبح روز عید فطر می شود منادی [از آسمان] ندا می کند، صبح زود به دنبال گرفتن جوایزتان باشید.

عید سعید فطر در قرآن و کلام معصومان علیهم السلام

در آیات 14 و 15 سوره ی مبارکه ی اعلی به نجات اهل ایمان و عوامل این نجات اشاره می کند. نخست می فرماید: مسلماً رستگار می شود کسی که خود را تزکیه کند «قد افلح من تزکی» و نام پروردگارش را به یاد آورد و به دنبال آن نماز بخواند «و ذکر اسم ربه فصلی».

به این ترتیب، عامل فلاح و رستگاری و پیروزی و نجات را سه چیز می شمرد: تزکیه و ذکر نام خداوند و سپس بجا آوردن نماز. در اینکه منظور از تزکیه چیست، تفسیرهای گوناگونی ذکر کرده اند: نخست اینکه منظور، پاکسازی روح از شرک است، به قرینه ی آیات قبل و نیز به قرینه ی این که مهمترین پاکسازی، همان پاکسازی از شرک است. دیگر اینکه منظور، پاکسازی دل از رذائل اخلاقی و انجام اعمال صالح است، به قرینه ی آیات فلاح در قرآن مجید، از جمله آیات آغاز سوره ی مؤمنون که فلاح را در گرو اعمال صالح می شمرد. و به قرینه ی آیه 9 سوره شمس که بعد از ذکر مسئله ی تقوی و فجور می فرماید: «قدافلح من زکیها؛ رستگار شد کسی که نفس خود را از فجور و اعمال زشت پاک کرد و به زینت تقوی بیاراست». دیگر اینکه منظور، زکات فطره در روز عید فطر است که نخست باید زکات را پرداخت و بعد نماز عید را بجا آورد.

اعمال عید سعید فطر

رضای آل محمد علیهم السلام را سخنی شنیدنی است:

«انّما جعل یوْم الْفطْر الْعید لیکون للْمسْلمین مجْتمعا یجْتمعون فیه و یبْرزون للّه عزّ وجلّ فیمجّدونه علی ما منّ علیْهمْ فیکون یوْم عیدٍ و یوْم اجْتماعٍ و یوْم فطْرٍ و یوْم زکاةٍ و یوْم رغْبةٍ و یوْم تضرّعٍ. و لأنّه اوّل یوْمٍ من السّنة یحلّ فیه الاکْل والشّرْب لانّ اوّل شهور السّنة عنْد اهْل الْحقّ شهْر رمضان فأحبّ اللّه عزّوجلّ انْ یکْون لهمْ فی ذلک مجْمعٌ یحْمدونه فیه و یقدّسونه؛ همانا روز فطر، عید قرار داده شده تا برای مسلمانان روز اجتماعی باشد که در آن روز گرد هم آیند و [عشق و محبت خود] به خداوند را ابراز کنند و به خاطر منّتی که بر آنان نهاده است، او را ستایش کنند، پس روز عید و روز گردهم آیی و روز افطار، روز زکات، روز گرایش به یکدیگر و روز تضرّع [به پیشگاه حق تعالی] است، [و نیز روز فطر، روز عید قرار داده شده] به دلیل آنکه روز فطر اولین روز سال است که خوردن و آشامیدن در آن جایز شمرده شده است، چرا که نزد اهل حق اولین ماه سال، ماه رمضان است و خداوند دوست دارد در روز عید فطر، مسلمانان اجتماع کنند و با یکدیگر به ستایش و تقدیس او بپردازند.»

زکات فطره

کسی که موقع غروب یعنی قبل از غروب شب عید فطر گرچه به چند لحظه باشد بالغ و عاقل و هوشیار است و فقیر و بنده کس دیگر نیست، باید برای خودش و کسانی که نان خور او هستند، هر نفری یک صاع که تقریبا 3 کیلوگرم است گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند اینها به مستحق بدهد و اگر پول یکی از اینها را هم بدهد کافی است. اگر زکات فطره را به یکی از هشت مصرفی که سابقا برای زکات مال گفته شد برسانند کافی است. ولی احتیاط مستحب آنست که فقط به فقرای شیعه بدهد.

انسان باید زکات فطره را به قصد قربت یعنی برای انجام فرمان خداوند عالم بدهد و موقعی که آن را می دهد، نیت دادن فطره نماید.

نماز عید

نماز عید فطر دو رکعت است در رکعت اوّل حمد و سوره اعْلی بخواند و بعد از قرائت پنج تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیری این قنوت را بخواند:

«اللّهمّ اهْل الْکبْریاّء والْعظمة واهْل الْجود والْجبروت واهْل الْعفْو والرّحْمة واهْل التّقْوی والْمغْفرة اسْئلک بحقّ هذا الْیوم الّذی جعلْته للْمسْلمین عیداً ولمحمّدٍ صلّی اللّه علیْه و اله ذخْراً (وشرفاً) و مزیْداً انْ تصلّی علی محمّدٍ و ال محمّدٍ و انْ تدْخلنی فی کلّ خیْرٍادْخلْت فیه محمّداً و ال محمّدٍ وانْ تخْرجنی منْ کلّ سوّءٍ اخْرجْت منْه محمّداً و ال محمّدٍ صلواتک علیْه و علیْهمْ اللّهمّ انّی اسْئلک خیْر ما سئلک منْه عبادک الصّالحون و اعوذ بک ممّا اسْتعاذ منْه عبادک الْصّالحون»

پس تکبیر ششم بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع و سجود برخیزد به رکعت دوّم و بعد از حمد سوره والشّمْس بخواند پس چهار تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیری آن قنوت را بخواند و چون فارغ شد تکبیر پنجم گوید و به رکوع رود پس نماز را تمام کند و بعد از سلام تسبیح زهرا علیهاالسّلام بفرستد.

آداب عید سعید فطر

عید فطر، روز جشن همه مسلمانان، بخصوص روزه دارانی است که بخوبی به وظیفه الاهی و بندگی خود عمل کرده و باید منتظر دریافت پاداش باشند. صحنه نماز عید فطر و حضور در مساجد، یادآور صحنه قیامت و حضور در پیشگاه عدل الاهی و دریافت پاداش بهشت است.

لذا مسلمانان جهت حضور در درگاه احدیت باید با لباس، بدن و روحی پاک و آراسته به ملاقات خداوند و دیدار یکدیگر بروند. در این روز لازم است در صورت امکان از لباس های نو و تازه و یا از لباس های تمیز و مرتب استفاده کرد؛ تا بندگان از ملاقات با یکدیگر لذت برده و اسباب رضایت الهی هم فراهم شود. از هر وسیله ای که باعث تنفر و جدایی می شود باید پرهیز نمود. یکی از برنامه های مهم در ایام عید فطر صله رحم است. دین مبین اسلام سفارش زیادی بر صله رحم و ارتباط با خویشان دارد و شدیدا با قطع رابطه با اقوام مخالفت نموده است.

خداوند برای کسانی که صله رحم می کنند پاداش فراوانی قرار داده است:

«قال موسی إلهی فما جزاء منْ وصل رحمه قال یا موسی أنْسی له أجله و أهوّن علیْه سکرات الْموْت و ینادیه خزنة الْجنّة هلمّ إلیْنا فادْخلْ منْ أیّ أبْوابها شئْت ؛ حضرت موسی در مناجاتش پرسید: معبودا پاداش کسی که صله رحم کند چیست؟ خداوند متعال فرمود: عمرش را دراز کنم و سکرات موت را بر او آسان کنم و خازنان بهشت، او را فریاد کنند: بشتاب نزد ما و از هر در، که خواهی وارد شو»

عید فطر در کلام امام و رهبری

امیدوارم خدای تبارک و تعالی این عید سعید را به همه مسلمین و به کشور ما و ملت ما مبارک کند و امیدوارم که با عنایت خودش با ما رفتار کند. ما مهمان های خوبی نبودیم برای خدای تبارک و تعالی. ما را دعوت کرد به ضیافت، او میزبان بزرگ و ما میهمانان هیچ. چه بگوییم در مقابل این نعمت بزرگ الهی که ملت ها را دعوت کرده است به ضیافت اللّه، ضیافت اللّه با همه اسماء. و ما چگونه شکر این نعمت را بجا بیاوریم، ما که خودمان را می شناسیم که هیچ نیستیم و هرچه هست، اوست، لکن او عنایات خاصه خودش را مبذول می کند و ما را میهمان و خودش را میزبان ما قرار می دهد. (بیانات امام خمینی(ره)، (10/ 4/ 63)

کار معنوی و مجاهدت با نفس در این ماه، به صاحبان همت و صاحبان اراده، که شما مردم عزیز هستید و روزه را تحمل کردید، احساس شادی و مسرت معنوی می بخشد. این هم یکی از خصوصیات کار برای خدا و تلاش و مجاهدت للّه است که صاحب آن، با وجود تحمل مشکل و تحمل زحمت، احساس شادی می کند و خداوند این شادی را متصل کرده است به شادی روز عید فطر؛ که در عظمت این روز همین بس که شما در قنوت های نه گانه این نماز پربرکت، خدا را قسم می دهید به این روز «أسْئلک بحقّ هذا الْیوْم»1 ـ این نشان دهنده رتبه بالای این روز است. (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مسئولان نظام و سفرای کشورهای اسلامی، 18/ 5/ 1391)