اداره کل دامپزشکی استان تهران

خطرات پشت میز نشینی

شاید شما هم مثل خیلی‌ها فکر می‌کنید پشت میز‌نشینی، کار با رایانه و لپ‌تاپ و به عبارتی زندگی کارمندی یکی از بهترین مشاغل دنیاست، چراکه هزار و یک مزیت دارد؛ مثلا این‌که به دلیل فعالیت‌های بدنی سخت دچار خستگی‌های مزمن نمی‌شوید، یا این‌که مجبور نیستید در گرما و سرما در معرض آسیب‌های محیطی قرار بگیرید، اما بد نیست بدانید آسیب‌های زیادی سلامت پشت‌میزنشین‌ها را تهدید می‌کند. از آنجا که افراد پشت‌میزنشین ساعت‌های طولانی روی صندلی می‌نشینند، بشدت در معرض آسیب‌های ستون فقرات، کمر و گردن قرار می‌گیرند که معمولا هم به علت نشستن‌های نامناسب و غیراصولی ایجاد می‌شود. در واقع هر فرد با توجه به قد و شرایط بدنش به میز و صندلی خاصی نیاز دارد و باید تناسب میز و صندلی را از نظر ارتفاع و تسلط بر میز‌کار تنظیم کند، به طوری که در حالت نشسته، آرنج به صورت خم شده و با زاویه 90 درجه و ساعد موازی و همسطح با میز قرار گیرد. همچنین هر فردی که پشت میزش می‌نشیند باید یک زیرپایی داشته باشد تا مجبور به خم کردن بدنش نشود و در حالی که آرنجش روی میز قرار دارد، به کارهایش برسد. برای کاهش احتمال بروزآرتروز گردن هم لبه بالایی مانیتور باید همسطح چشم‌ها باشد.

آمارها چه می‌گویند؟

دکتر مرتضی سلیمی، فیزیوتراپیست می‌گوید: اگر روزانه بیش از شش هفت ساعت برای انجام کارهایتان مجبور به نشستن پشت میز هستید، شک نداشته باشید که سلامت‌تان در خطر است و ریسک ابتلا به بیماری‌های مختلف را در خودتان بالا می‌برید. حتما می‌پرسیدچطور چنین چیزی امکان دارد؟ بد نیست بدانید یکی از مهم‌ترین تهدیداتی که پشت‌میزنشینی برای شما ایجاد می‌کند کاهش متابولیسم (سوخت و ساز) بدن و بروز اضافه وزن و چاقی است، چون نه‌تنها به دلیل نشستن و نداشتن فعالیت بدنی، کالری نمی‌سوزانید، بلکه برای سرگرمی و کنترل اشتها سراغ تنقلات پرخطر و چاق‌کننده مثل چیپس و پفک می‌روید و به چربی‌های انباشته بدنتان اضافه می‌کنید. همچنین بر اساس بررسی‌های اخیر محققان، نشستن‌های طولانی‌مدت تا 64 درصد احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد. تحلیل ستون فقرات، فشارهای بیش از حد بر استخوان‌های گردن، کمر و لگن و بسیاری دیگر از ناهنجاری‌های اسکلتی، غضروفی و عضلانی هم از دیگر عوارض پشت‌میزنشینی‌های طولانی‌مدت است.

بیماری‌های مرتبط با پشت میزنشینی

چاقی ناشی از پشت میزنشینی از جمله عواملی است که نه‌تنها زمینه ابتلا به دیابت نوع دوم را فراهم می‌کند، بلکه با افزایش حجم چربی بدن، سیستم گردش خون و هورمون‌های بدن هم دچار اختلال می‌شوند. سلیمی با اشاره به این موضوع ادامه می‌دهد: در عین حال، افزایش فشار خون از شایع‌ترین عوارض چاقی به حساب می‌آید و زمینه‌ساز بیماری‌های قلبی، کلیوی، سکته و... است.

کمردرد و پشت‌میزنشینی

یکی از مهم‌ترین آسیب‌های پشت‌میزنشینی ضعف‌های عضلانی ماهیچه‌هاست که با گذشت زمان به کمردردهای دردناک و مزمن و درد گردن و شانه‌ها منجر می‌شود. حتی به گفته این فیزیوتراپیست، عادت بد نشستن پشت میز باعث می‌شود تا مدام احساس قلنج کنید و شکستن قلنج کمر و گردن گاهی اوقات آسیب‌های شدید اسکلتی را در پی دارد.

از هموروئید تا پوکی استخوان و سرطان

به گفته دکتر سلیمی، کم نیستند افراد پشت میزنشینی که از بیماری هموروئید (بواسیر) رنج می‌برند و برای رفع آن مدام از پمادهای مخصوص استفاده می‌کنند، در حالی که مشکل از جای دیگری آب می‌خورد و تنها با افزایش فعالیت بدنی می‌توان برای همیشه از شر هموروئید و درد و سوزش ناشی از آن خلاص شد. حتی این پشت‌میزنشینی برای خانم‌ها هم عواقب خوبی ندارد، چرا که به گفته برخی از پژوهشگران، به ازای هر سال پشت میز‌نشینی و بی‌تحرکی، یک درصد از بافت توده‌های استخوانی از بین می‌رود و این به معنی شروع بیماری پوکی استخوان است. در این میان ثابت شده است خانم‌های چاق پشت میزنشین بیش از افرادی که اندام متناسبی دارند و پرتحرک هستند در معرض سرطان پستان، رحم، تخمدان و کیسه صفرا قرار دارند. البته باید گفت بی‌تحرکی در آقایان هم ابتلا به سرطان‌های کولون، رکتوم و حتی سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.

توصیه‌های طلایی به پشت‌میزنشین‌ها

با توجه به عوارض و بیماری‌هایی که پشت میزنشینی به همراه دارد باید برای حفظ سلامت‌تان دست به تغییرات بزنید؛ تغییرات بسیار ساده‌ای که جانتان را نجات خواهد داد.

1. همیشه بعد از یک ساعت کار از پشت میزتان بلند شوید و این را هر ساعت تکرار کنید. مثلا اگر شما در روز هشت ساعت پشت میز می‌نشینید باید هشت بار به مدت ده دقیقه از جای خود بلند شده و حرکات ورزشی و کششی انجام دهید.

2. اگر از دسته افرادی هستید که بیش از حد پشت رایانه می‌نشینید سعی کنید تا می‌توانید صفحه نمایش رایانه را روبه‌روی چشم‌هایتان قرار دهید و سر و گردنتان را به حالت خنثی، به‌طوری‌که به جلو و عقب خم نشوند، نگه دارید. برای نگاه به صفحه نمایش‌های کوچک هم خم نشوید و سرتان را جلو نبرید، تا می‌توانید اندازه قلم نوشتاری‌تان را بزرگ کنید تا براحتی دیده شود و موس و صفحه‌کلید را نزدیک خودتان قرار دهید تا بدنتان خم نشود و دست‌ها دور از بدن قرار نگیرند.

3. ارتفاع میز را اصولی تنظیم کنید تا آرنج و شانه‌های شما بتوانند آزاد و شل قرار بگیرند و مچ دست‌های شما خم نشوند.

4. شما می‌توانید با انقباض‌ عضلات شکم، با رساندن یک زانو به سینه و با کشش کمر، عضلات کمرتان را تقویت کنید. پاروزدن در حالت نشسته را هم فراموش نکنید و با بالا آوردن شانه‌ها، کشیدن تنه و پایین آوردن آن، تاب دادن تنه، جلو آوردن چانه و تمرین‌های گردن و چرخش گردن از گردن‌درد جلوگیری کنید. همچنین شنای سوئدی انجام دهید، چون این حرکت ورزشی باعث تقویت فیله‌های کمر و پیشگیری از کمردرد می‌شود.

5. بعضی مواقع در همان حالت پشت میز نشستن هم می‌توانید به سلامت‌تان کمک کنید. مثلا با یک دست از پشت گردن، آرنج دست مخالف را گرفته و بکشید، انگشتان دست‌هایتان را در هم گره بزنید و آنها را در زاویه‌ای 90 درجه به سمت جلوی قفسه سینه‌تان بکشید و جمع کنید. در عین حال همان‌طور که روی صندلی نشسته‌اید سعی کنید روزی 20 تا 30 مرتبه با نوک انگشتان دست، شست پاها‌یتان را لمس کنید.