ژیمناستیک واقعا قد را کوتاه می کند؟
«بچه‌ها را کلاس ژیمناستیک نبرید، می‌گویند قدشان کوتاه می‌ماند.» این جمله‌ای است که این سال‌های اخیر در خانواده‌هایی که فرزندان‌شان در سن خردسالی هستند، شنیده می‌شود. ژیمناستیک ورزش پایه است حتی کارشناسان این رشته می‌گویند یادگیری حرکات ژیمناستیک از دوومیدانی و شنا هم ضروری‌تر است. هر کسی که در بچگی ژیمناست‌کار بوده، در دوران بزرگسالی می‌تواند ورزشکار خوبی باشد. اما این ذهنیت اشتباه در خانواده‌ها که این رشته باعث کوتاهی قد می‌شود، دلیلی شده تا کلاس‌های ژیمناستیک رونق کمتری داشته باشند. کارشناسان به خانواده‌ها اطمینان می‌دهند که کوتاهی قد هیچ ربطی به ژیمناستیک ندارد، مگر اینکه آنها در سن پایین‌تر از 9 سال حرکات حرفه‌ای انجام بدهند.
دلایل کوتاهی قد چیست؟
چه عواملی باعث کوتاهی قد می‌شود؟ اگر این عوامل را بشناسیم، شاید کمتر به بیراهه برویم. تغذیه، ژنتیک و سلامت کلی بدن سه فاکتور اصلی در تعیین قد است. اگر ژن کوتاهی قد در خانواده داریم، باید انتظار داشته باشیم که دختر یا پسرمان کوتاه قد شود. تغذیه در دوران بارداری مادر و نونهالی بچه‌ها هم در رشد قد آنها اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر این تغذیه نباشد، نمی‌شود دلیل دیگری برای کوتاهی قد آورد. میزان ترشح هورمون‌ها هم یکی از عواملی است که در تعیین قد افراد موثر است. هورمون تیروئیدی، کورتیزول و هورمون‌های جنسی (استروژن و تستوسترون) مهم‌ترین این هورمون‌ها هستند.
این باور غلط است
اما چرا تصور عمومی این است که ژیمناستیک قد را کوتاه می‌کند. پخش مسابقات ژیمناستیک از شبکه‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای، یک نتیجه‌گیری ناامیدکننده و اشتباه برای همه داشته و آن اینکه هر کسی ژیمناستیک کار کند، کوتاه قد می‌شود.
محمدرضا کاظمی از کارشناسان این رشته توضیحاتی در این باره می‌دهد که شاید همه را قانع کند: «هر رشته‌ای طبیعت خاص خود را دارد و براساس آن است که ورزشکاران در آن رشته موفق می‌شوند. اگر می‌بینید بیشتر ورزشکاران ژیمناست‌کار کوتاه‌قد هستند به این دلیل است که افراد کوتاه قد بهتر می‌توانند حرکات مخصوص این رشته را انجام بدهند.» در مسابقات داخلی هم همیشه بچه‌هایی که قد کوتاهی‌تری دارند، موفق‌تر هستند. کاظمی می‌گوید:«حرکات ژیمناستیک به چابکی، انعطاف‌پذیری و سرعت عمل بالایی نیاز دارد. این ویژگی‌ها را در آدم‌هایی با قد کوتاه‌تر بیشتر می‌شود، دید. این رشته آدم‌هایی سبک با توده عضلات بالا می‌خواهد.» برخلاف نظر بقیه، کاظمی معتقد است که ژیمناستیک حتی به رشد قد کمک هم می‌کند: «هر ورزشی که انجام بدهیم به رشد کمک می‌کند. ژیمناستیک هم از این قضیه مستثنی نیست.»
تمرین در خانه ممنوع
علاوه بر سن انتخاب، سالنی هم که بچه‌ها باید آنجا آموزش ببینند، مهم است. تعداد کسانی که در ژیمناستیک آسیب دیده‌اند و برای همیشه روی تخت خوابیده‌اند (به دلیل قطع نخاع) کم نیست. پایین بودن یا حتی بالا بودن قیمت یک کلاس نمی‌تواند دلیلی باشد که شما حتما همان‌جا فرزندتان را ثبت‌نام کنید. دقت داشته باشید که کف سالن، تشک و دیگر وسایل هم حتما استاندارد باشند. فرسودگی وسایل ژیمناستیک می‌تواند بیشترین آسیب را به بچه‌ها بزند. کلاس‌هایی که زیرنظر فدراسیون ژیمناستیک هستند، می‌توانند بهترین انتخاب باشند.
بچه‌هایی که کلاس ورزشی می‌روند، دوست دارند در خانه به پدر و مادر و دیگر نزدیکان نشان دهند که چه حرکاتی یاد گرفته‌اند. حواس‌تان باشد که همه حرکات را نمی‌شود در خانه انجام داد. فرزندان‌تان را توجیه کنید که این حرکات فقط مخصوص کلاس است. برای اینکه او را راضی کنید، بهتر است سر کلاس حاضر شوید و از نزدیک حرکاتی را که انجام می‌دهد، ببینید. او این حرکات را حتما برای دوستانش هم انجام خواهد داد. قبل از اینکه اتفاقی بیفتد، حتما با فرزند خود صحبت کنید.
تقویت و هماهنگی عضلات
ژیمناستیک فقط برای کسانی که می‌خواهند ژیمناست‌کار شوند، ضروری نیست. این رشته پایه است. کاظمی می‌گوید:«این رشته بیشترین کمک را به هماهنگی عضله و استخوان می‌کند. این نیاز اولیه همه ورزش‌هاست. کسانی که می‌خواهند فرزندان‌شان ورزشکار شوند، حتما آنها را در کلاس ژیمناستیک ثبت‌نام کنند. چابکی بدن یک فوتبالیست به تمریناتی برمی‌گردد که او در کودکی انجام داده. حرکات ژیمناستیک بهترین کمک برای یک فوتبالیست یا هر ورزشکار دیگری است.»
افزایش رشد قد
ورزش ربطی به رشد قد دارد؟ این سؤال را از هر کارشناس دیگری بپرسید، یک جواب بیشتر ندارید، بله ربط دارد. البته این ربط مستقیم نیست. ورزش کردن به دلیل تحرک بالا و درگیری عضلات و استخوان‌ها می‌تواند به رشد کمک کند. اما هیچ ورزشی وجود ندارد که گفته شود قد را کوتاه می‌کند.
تکنیک‌های سنگین را فراموش کنید
انتخاب مربی هم نکته مهمی است که خانواده‌ها باید درنظر داشته باشند. همان‌طور که گفته شد حرکات حرفه‌ای بعد از 9 سالگی باید آموزش داده شود. تمرینات فرزندان‌تان را زیرنظر بگیرید. اگر احساس می‌کنید تمرینات او برای سنش سنگین است، حتما به مربی تذکر بدهید. بعضی مربیان یا سن شاگردان‌شان را فراموش می‌کنند یا عجله در آموزش دارند. بعضی بچه‌ها استعداد بالایی در بعضی حرکات دارند، در این شرایط مربیان انگیزه پیدا می‌کنند آموزش بیشتری بدهند که این به ضرر کودکان در سن پایین است.
مقدمات را فراهم کنید
لباس ژیمناستیک هم اهمیت ویژه‌ای دارد. این ورزش به لباس‌های چسبان نیاز دارد. اگر لباس‌ها گشاد باشند، مشخص نمی‌کند که بچه‌ها حرکات را درست انجام می‌دهند یا نه. لباس‌های گشاد، اجازه نمی‌دهند که بچه‌ها به‌راحتی حرکت کنند. جنسی هم که برای لباس انتخاب می‌شود، باید مناسب باشد. خانواده‌ها دقت کنند که لباس بچه‌ها حتما باید نخی و سفید باشد. این انتخاب هم کمک می‌کند که لباس‌ها بو نگیرند و هم اینکه بچه‌ها با مشکلات پوستی روبه‌رو نشوند.
برای حرفه‌ای شدن عجله نکنید
با اینکه ورزش برای رشد خوب است اما بعضی متخصصان و پزشکان محدودیت‌هایی را برای آن قائل هستند. ژیمناستیک یکی از ورزش‌هایی است که استثناهایی دارد. این استثنا سن شروع است. کاظمی معتقد است که بچه‌ها از سن پنج سالگی می‌توانند ژیمناستیک را شروع کنند البته به این شرط که فقط به شکل بازی بعضی حرکات را انجام بدهند: «ما برای مهدکودک‌ها مجاز کرده‌ایم که از سن پنج سالگی آموزش حرکات را به بچه‌ها آغاز کنند. اما این حرکات فقط باید در محدوده بازی باشد. مسابقاتی که هم برای سن زیر 7 سال برگزار می‌شود در حد بازی است.»
اینکه بچه‌ها از سن پایین حرکات حرفه‌ای ژیمناستیک را انجام ندهند، دلیل پزشکی دارد.
فرهنگ غنی‌پور، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران معتقد است که آموزش حرفه‌ای ژیمناستیک باید از 9 سالگی باشد. او هشدار می‌دهد که اگر زودتر از این زمان آموزش داده شود، احتمال کوتاهی قد وجود دارد: «بعضی ورزش‌ها مثل شنا، دوچرخه، والیبال، بسکتبال و فوتبال برای افزایش قد مفید هستند. ورزش ژیمناستیک هم بعد از 9 سالگی برای افزایش قد کودکان مناسب است چراکه در سن پایین‌تر می‌تواند به محل‌های رشد استخوانی فشار وارد کند و باعث زود بسته شدن محل‌های رشد استخوانی شده و سبب شود کودکان کوتاه قد و عضلانی شوند.»
نظر دهید