اداره کل دامپزشکی استان تهران

با توجه به کاربردهای پزشکی زالوهای طبی در جراحی قلب و پیوند اعضا، گرفتگی رگ‌های قلب و عروق مغزی، تقویت سیستم ایمنی بدن و رفع انواع عفونت‌ها محققان یکی از شرکت‌های فناور با تدوین طرح تحقیقات بیوتکنیک بومی نسبت به پرورش و تکثیر این جانور اقدام کردند، در حالی که به گفته آنها دسترسی به خون تازه دامی از مهمترین چالش‌های این صنعت به شمار می‌رود.

به گزارش حکیم مهر به نقل از ایسنا، «رضا ایزدی»، مجری طرح با بیان اینکه کار تحقیقی پرورش زالوی طبی را از سال ۱۳۸۵ آغاز کردیم، گفت: این مطالعات در تالاب‌های مازندران و گیلان انجام شد و در سال ۱۳۸۹ طرح تحقیقاتی بیوتکنیک بومی پرورش و تکثیر زالوی طبی تهیه شد و بر اساس آن اقدام به تکثیر این جانوران کردیم، ضمن آنکه آموزش‌هایی برای پرورش زالو به کارشناسان ارائه شد.

وی تمرکز فعالیت‌های این محققان را تکثیر زالوی طبی دانست و خاطر نشان کرد: در این فرآیند بچه زالوها به تعداد بالا تولید و به مراکز متقاضی تحویل می‌شوند.

ایزدی با بیان اینکه زالوهای پرورش داده شده در این پروژه زالوهای طبی رده هیرودینا (hirudinea) است، خاطر نشان کرد: این رده از زالوها، زالوهایی هستند که در بزاق خود آنزیم هیرودین تولید می‌کنند.

وی با بیان اینکه در بزاق زالوها بیش از هزار نوع آنزیم وجود دارد، اظهار کرد: آنزیم هیرودین خاصیت ضد لخته شدن خون دارد و بنا بر اعلام متخصصان ۱۰ برابر داروی 'هپارین' خاصیت ضد لخته کنندگی دارد.

مجری طرح یادآور شد: زالوهایی که آنزیم هیرودین تولید می‌کنند، زالوهای درمانی هستند که خونخوار به شمار می‌روند و اغلب زالوهای طبی مورد استفاده در ایران زالوهای رده 'هیرودین' نژاد 'اورینتالیس' است.

به گفته این محقق در حال حاضر گونه زالوی طبی موجود در ایران شامل 'هیرودو مدیسینالیس'، 'هیرودو اورینتالیس' و 'هیرودو وربانا' می‌شود، ضمن آنکه یک گونه هیرودینا از هند و پاکستان توسط پرندگان شکارگر به تالاب‌های ایران منتقل شده است که ما آنها را پرورش می‌دهیم، ولی بیشتر تقاضاها برای نژاد اورینتالیس است.

ایزدی، به بیوتکنیک استفاده شده برای پرورش زالوهای طبی اشاره کرد و گفت: در مرحله اول بهترین پیش مولدها را انتخاب کرده و پرورش می‌دهیم و از میان بهترین پیش مولدهای تولید شده مجددا بهترین‌ها انتخاب می‌شوند و پس از تغذیه مناسب در زمان معین، سن آنها به بیش از ۹ ماه می‌رسد که در این زمان زالوها به بلوغ جنسی خواهند رسید.

وی اضافه کرد: بر این اساس پرورش زالوی طبی شامل پرورش مولدها، قرنطینه جفت گیری، جفت گیری، بارداری و پیله گذاری می‌شود و هر پیله حداقل یک ماه زمان نیاز دارد تا لارو زالوها از پیله‌ها خارج شوند.

مجری طرح فرآیند پیله‌گذاری و تکثیر زالوهای طبی را از اردیبهشت تا آبان ماه ذکر کرد و ادامه داد: از اول آبان ماه هر سال شروع به جمع آوری بچه زالوها خواهد شد. بچه زالوها مورد تقاضای مزاکر طب سوزنی و کلینیک‌های پوست و زیبایی است.

وی دلیل این امر را عدم شروع خونخواری از سوی بچه‌ زالوها دانست و یادآور شد: زمانی که بچه زالوها از پیله خارج می‌شوند، ژله‌ای در داخل پیله است که این ماده می‌تواند تا چندین ماه لاروها را زنده نگه دارد، به گونه‌ای که بچه زالوهایی را که از پیله خارج شده‌اند، می‌توان به مدت ۹ ماه نگهداری کرد.

به گفته وی در حال حاضر پرورش زالو به اندازه ۵ تا ۷ سانتی‌متری بازار خوبی دارد.

ایزدی به بیان نحوه تغذیه زالوهای طبی به منظور رشد آنها پرداخت و افزود: بچه زالوها برای رشد با استفاده خون تازه دامی تغذیه می‌شوند و خون طیور به دلیل وجود هورمون و مواد غذایی نیترات دار، برای زالوها مضر است.

وی تهیه این خون تازه دامی را از چالش‌های اصلی صنعت پرورش زالو نام برد و با تاکید بر اینکه چنین خونی در ایران وجود ندارد، یادآور شد: کشتارگاه‌ها برای ارائه چنین خونی همکاری ندارند.

ایزدی رفع این چالش را در تهیه دستوالعمل‌هایی از سوی سازمان‌ها و نهادهای مرتبط دانست و گفت: ما برای رفع این چالش حیوانات سالمی را تهیه کردیم که یا از آنها خونگیری شده و یا ذبح می‌شوند و در صورتی که این مشکل حل نشود، این صنعت از رونق خواهد افتاد.

به گزارش ایسنا، در سال ۲۰۰۴ میلادی زالوی پزشکی از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان یک ابزار پزشکی مورد تایید قرار گرفت و در اتحادیه اروپا نیز با توجه به عملکرد دارویی ترکیبات فعال زالوی پزشکی، این جانور به عنوان یک فرآورده دارویی مورد حمایت قرار دارد، به طوری که در کشورهای غربی تولید زالوی طبی به صنعت فعال تبدیل شده است و تجارت گسترده‌ای را در بین کشورهای غربی، روسیه، آسیای میانه و جنوب شرقی آسیا دارد.

زالوی طبی جزو نرمتنان است که در طبیعت به عنوان انگل حیوانات به ویژه پستانداران تلقی می‌شود؛ چرا که از خون آنها تغذیه می‌کند، ولی بعد از شناسایی جنبه‌های درمانی زالو برای انسان از آن به عنوان یک روش درمانی برای درمان برخی از بیماری‌های انسانی به کاربرده می‌شود.

اثر درمانی زالو در بزاق دهان آن است؛ چراکه بزاق دهان زالو حاوی مواد موثره متعددی است که مهمترین آن ماده ضد انعقاد خون به نام 'هیرودین' است و موجب عدم لختگی و رقیق شدن خون می‌شود و باعث باز شدن گرفتگی رگ‌ها شده و خون رسانی به مغز و دیگر اعضای بدن را افزایش می‌دهد.

علاوه بر آن دانشمندان در براق زالوها بیش از ۱۰۰ نوع ماده دیگر را با اثرات درمانی گوناگون کشف کرده‌اند که در هنگام گزش در خون تزریق می‌شود.

به کارگیری در جراحی قلب و پیوند اعضا، گرفتگی رگ‌های قلب، گرافت‌های پوستی و زیبایی پوستی، بیماری مفاصل، آرتروز، تقویت سیستم ایمنی بدن، گرفتگی عروق مغزی و رفع انواع عفونت‌ها از جمله کاربردها و استفاده از زالوی طبی است.