اداره کل دامپزشکی استان تهران

صبح امروز یکشنبه آیین رونمایی رسمی از مرغ‌های واجد شرایط در چارچوب طرح ارتقای کیفیت بهداشتی گوشت مرغ در حالی کلید می‌خورد که مدت‌هاست مردم، مسئولان و حتی کسبه و فروشندگان این فرآورده پروتئینی مهم چشم انتظار ورود آن به بازار هستند. طرحی که عملیات اجرایی آن در ساعت 8 صبح امروز 14 مهر 1398 مصادف با روز ملی دامپزشکی با تولید و عرضه گوشت مرغ رتبه‌بندی شده 38 کشتارگاه رتبه A و A+ بصورت همزمان بصورت ویدیوکنفرانس و با حضور مسئولان سازمان دامپزشکی کشور ،مدیرکل دامپزشکی استان تهران و هیئت همراه ، خبرنگاران، مدیران و مقامات 14 استان کشور آغاز می‌شود.

 با توجه به اهمیت این مراسم تدارکات فنی لازم دیده شده تا این مراسم بصورت زنده در سایت سازمان دامپزشکی کشور قابل دسترس علاقه‌مندان باشد.

در این میان پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان دامپزشکی کشور با توجه به اهمیت این طرح ملی دیروز شنبه در حاشیه مراسم گرامیداشت روز ملی دامپزشکی، در محل سالن خوشه وزارت جهاد کشاورزی آخرین اطلاعات لازم را از دکتر سامد برومندفر، مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور جویا شد. اگرچه شاید هنگامی که این مطلب را می‌خوانید، هزاران مرغ رتبه بندی شده و لیبل خورده با نشان‌های A  و  A پلاس از کشتارگاه های رتبه بندی شده راهی مراکز فروش در سطح شهر شده باشد.

******************************

آقای دکتر، طرح ارتقاء کیفیت بهداشتی گوشت مرغ' از چه تاریخی کلید خورد و انگیزه اصلی از ایجاد آن چه بود؟

این طرح ملی که تنها یکی از محورهای مهم آن، رتبه بندی کشتارگاه‌ها بر اساس شاخص های بهداشتی است ازحدود 10 ماه پیش که مدیریت دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور بر عهده بنده گذاشته شد، کمیته علمی – راهبردی دفتر نظارت و کارگروههای تخصصی زیر مجموعه آن را با حضور کارشناسان و متخصصین حوزه بهداشت عمومی و بهداشت مواد غذایی صاحبنظران، ذینفعان و تشکل های صنفی مرتبط در هر حوزه کاری تشکیل دادیم و نقشه راه و برنامه های راهبردی دفتر را بر اساس اولویت‌ها مشخص کردیم. یکی از راهبردها، موضوع ساماندهی و ارتقاء سطح بهداشتی کشتارگاههای صنعتی طیور کشور با دیدگاه بهبود فرآیند تولید و سلامت محصول نهایی کشتارگاههای طیور بود.

انگیزه اصلی تدوین'طرح ملی ارتقاء کیفیت بهداشتی گوشت مرغ' توسط دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی، عمل به وظایف و مسئولیت‌های خطیر سازمان دامپزشكی کشور به عنوان یک سازمان سلامت محور در تامین بهداشت و سلامت فرآورده های خام دامی از جمله گوشت مرغ است که یکی از پرمصرف ترین و متداول ترین پروتئین حیوانی ارزان قیمت و در سبد غذایی و سفره مردم است.

بنابر این نیاز به اعمال جدی‌تر سامان‌ های بهداشتی و تقویت نظارت بهداشتی بر کشتارگاهها و مراکز بسته بندی فرآوردههای خوراکی طیور، کنترل بهداشتی بر فرآیند استحصال فرآورده های خوراکی و غیرخوراکی طیور در کشتارگاههای صنعتی، ارتقاء کیفیت بهداشتی و تضمین سلامت محصول نهایی بعنوان انگیزنده و موتور محرکه این طرح شد. 

 این طرح در 15 تیر ماه سال جاری توسط ریاست محترم سازمان دامپزشکی کشور به ادارات کل دامپزشکی استان‌ها ابلاغ و لازم الاجرا شد و دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی و ادارات کل دامپزشکی استانها طی فازبندی طرح، شروع به ایجاد زمینه‌های لازم و هماهنگی‌های بین بخشی در سطح ملی و استانی برای رساندن کشتارگاههای موجود به سطوح بهداشتی بالاتر، ممیزی کشتارگاهها، رفع نواقص بهداشتی و نقاط بحرانی در فرآیند تولید گوشت مرغ و رتبه‌بندی کشتارگاهها و محصول نهایی براساس طرح شدند.

این طرح با همکاری چه ارگان‌هایی زمینه‌سازی شد؟

برای آسیب‌شناسی کیفیت بهداشتی و سلامت گوشت مرغ و تعیین محورهای مهم و کلیدی تاثیر گذار در سلامت محصول نهایی در شرایط کشور، چند ماه کار کارشناسی، همفکری و نشست های متعدد با حضور کارشناسان و متخصصین حوزه بهداشت عمومی و مواد غذایی، اساتید دانشگاه، صاحبنظران، ذی‌نفعان و نمایندگان تشکل‌ها و انجمن‌های صنفی مرتبط از جمله انجمن صنفی کشتارگاههای صنعتی طیور،  نجمن ملی شرکت‌های زنجیره ای تولید کننده گوشت مرغ و انجمن صنفی کارفرمایان صنعت تولید و بسته بندی مواد پروتئینی کشور صورت گرفت و منتج به تدوین و ارائه این طرح گردید. در این مدت همفکری و هماهنگی‌های لازم با مدیران کل دامپزشکی در 2 جلسه شورای هماهنگی مدیران کل دامپزشکی کشور، همایش اختصاصی این طرح به مدت 2 روزه با حضور همه روسای ادارات نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی استانها و نیز همایش یک‌روزه ای با حضور صاحبان و مدیران کشتارگاه‌های طیور دارای خط 2 (تجهیزات تخلیه اتوماتیک اندرونه) برای هماهنگی‌های فنی و اجرایی این طرح برگزار شده است.

 در این طرح چه ایده‌های مهم و بکر در زمینه ارتقاء کیفی گوشت مرغ مورد توجه قرار گرفته است؟

این طرح بر 2 اصل مهم شامل اصل ایجاد رقابت کیفی بین تولیدکنندگان و اصل حفظ حقوق شهروندی در حق انتخاب  بنا شد که ماحصل اجرایی شدن این دو اصل، منتج به ارتقاء کیفیت بهداشتی گوشت مرغ تولیدی می شود. بر این مبنا یکی از محورهای مهم برای رسیدن به اصول و اهداف طرح، استفاده بهینه از پتانسیل ها و ظرفیت های موجود در صنعت کشتارگاهی نظیر تجهیزات و امکانات تخلیه اتوماتیک اندام‌های داخلی مرغ (معروف به خط 2) به عنوان شرط لازم و اولیه مد نظر قرار گرفته است.

در سالهای گذشته با تلاش همکاران دامپزشکی، شاهد توسعه کمی چشمگیر در کشتارگاه‌های صنعتی طیور بودیم، طوری که در حال حاضر حدود 220 کشتارگاه صنعتی طیور فعال در کشور وجود دارد و تعدادی نیز غیرفعال و تعدادی هم در حال احداث هستند. در تعداد حدود 60 واحد از کشتارگاههای صنعتی طیور فعال در کشور، سرمایه‌گذاری خوبی در تامین تجهیزات پیشرفته تخلیه اتوماتیک اندرونه طیور (بدون دخالت دست) گردیده و حتی تعدادی از کشتارگاهها هم مجهز به تجهیزات قطعه بندی و بسته بندی اتوماتیک و بدون دخالت دست شده اند که همه این تجهیزات و امکانات، تاثیر بسزایی در کیفیت بهداشتی، کاهش بار میکروبی، سلامت گوشت مرغ و عمر ماندگاری آن می گردند. می‌توان گفت که تاکنون دیدگاه توسعه کمّی و تاسیسات محوری در کشتارگاه‌ها بر دیدگاه کیفیت محوری محصول نهایی غلبه داشته است. متاسفانه عدم ارزش‌گذاری کیفی، کم‌توجهی به کیفیت بهداشتی محصول نهایی، عدم رتبه‌بندی (Grading) کشتارگاهها و محصولات تولیدی و لذا عدم وجود رقابت مابین محصولات کشتارگاههای مجهزتر و باکیفیت‌تر با کشتارگاههای فاقد چنین تجهیزات و امکاناتی، موجب بی‌انگیزگی صاحبان و مدیران آن کشتارگاه‌ها گردیده بود؛ بطوری‌که حدود 60 واحد کشتارگاه دارای تجهیزات و خط اتوماتیک تخلیه اندرونه، عملا' خط 2 خود را غیر فعال کرده بودند.

این طرح با لحاظ کردن نظرات تشکل‌های مربوطه و واقعیات جامعه و شرایط موجود کشور، در قالب یک برنامه اجرایی زما‌ بندی شده و بصورت ایجابی، تدریجی و تشویقی طراحی شده تا با حداقل موانع و تنش‌ها در مسیر اهداف خود حرکت نماید.  

از مهمترین ایده ها و محورهای کلیدی به کار گرفته شده در این طرح که در راستای کنترل نقاط بحرانی (CCP) تاثیرگذار در بهداشت فرآیند تولید و سلامت گوشت مرغ هستند، می توان این موارد را ذکر کرد:

- تامین مرغ کشتاری از واحدهای مجاز ثبت شده در سامانه GIS

- توسعه کشتارگاه‌های صنعتی طیور مجهز به خط تخلیه اتوماتیک اندرونه (خط 2) از طریق فعال کردن خط 2 در کشتارگاههای موجود، تجهیز تدریجی سایر کشتارگاه‌های موجود به خط 2 و الزام کشتارگاه‌های جدیدالاحداث به داشتن خط 2

- رعایت ظرفیت کشتار بر اساس پروانه صادره، رعایت پرهیز دارویی و غذایی قبل از کشتار طیور و رعایت مرغ سایز

- حذف تدریجی چیلرهای آبی و جایگزینی آن بانصب دستگاه لاشه شوردرخطاتوماتیک تخلیه اندرونه واطاق سرد

- ممیزی، بازرسی و کنترل بهداشتی کشتارگاه‌ها و مراکز قطعه بندی، فرآوری و بسته بندی

- مسئولیت پذیری مالک یا متصدی واحد تولیدی و خودکنترلی فرآیند تولید در کشتارگاهها از طریق نمونه برداری ادواری از آب مصرفی، پرسنل، محیط کار، فرآیند و محصولات با مستندسازی اقدامات مذکور برای اطمینان از بهره گیری واحدهای مذکور از روش بهداشتی تولید

- تقویت نقش نظارت مسئولین فنی و بهداشتی واحدها

- رتبه بندی کشتارگاه‌ها، مراکز بسته بندی و محصولات در سه گرید B، A و A+ و شناسنامه‌دار کردن و قابلیت ردیابی

- اعمال دقیق زنجیره سرد در ناوگان حمل و نقل فرآورده های خام دامی

- فرهنگ سازی، الگوسازی و اطلاع رسانی عمومی

- پیگیری سیاستهای تشویقی و تامین تسهیلات ویژه برای متقاضیان ارتقاء کیفی کشتارگاهها از طریق بازسازی و بهسازی ساختاری و تجهیزاتی واحدها بر اساس ضوابط بهداشتی سازمان

- گوشت مرغ استحصالی در کشتارگاه‌های رتبه A و A+ قابلیت انجماد با عمر ماندگاری 12 ماهه خواهد داشت و گوشت مرغ رتبه B صرفا' قابل عرضه بصورت تازه سرد است، بجز در استان‌هایی که دارای کشتارگاه رتبه A یا A+ نباشند که تولید و عرضه مرغ منجمد رتبه B با عمر ماندگاری 6 ماهه برای داخل آن استان مجاز هست.

- از زمان اجرای طرح، عرضه هرگونه مرغ با عناوین مرغ سبز، بدون آنتی‌بیوتیک، ارگانیک، ممتاز، برتر و ... خارج از رتبه بندی این طرح ممنوع است.

- واحدهای مستقل قطعه بندی، بسته بندی و فرآوری مرغ ملزم به استفاده از مرغ رتبه A یا A+ هستند.

لازم است اضافه کنم که این طرح با جزئیات کامل و برنامه اجرایی و فازبندی آن در پورتال سازمان دامپزشکی کشور در دسترس عموم هموطنان هست.

در حال حاضر چه تعداد کشتارگاه صنعتی طیور حائز رتبه های A و A+ شده اند؟

در سطح کشور تا کنون 33 واحد کشتارگاه دارای خط تخلیه اتوماتیک اندرونه با تامین و رعایت سایر شرایط و ضوابط بهداشتی سازمان و ممیّزی‌های انجام شده، توانسته‌اند رتبه A و پنج واحد هم موفق به اخذ رتبه A+  شده اند. یعنی در مجموع تا کنون 38 واحد کشتارگاهی ارتقاء یافته در عرض 4 ماه از شروع طرح داریم که از روز 14 مهر 1398 خورشیدی مصادف با روز ملی دامپزشکی شروع به عرضه محصولات با رتبه بهداشتی A و A+ خواهند کرد.

 از نظر آماری چه میزان از گوشت‌های مرغ تولیدی از این کشتارگاه‌های مشمول رتبه های A و A+ خواهند بود؟

در حال حاضر با وجود تعداد 38 واحد کشتارگاه رتبه A و A+ تا این تاریخ، حدود 30 درصد گوشت مرغ کشور با گریدهای A (کیفیت بهداشتی مطلوب) و A+ (کیفیت بهداشتی ممتاز) قابل تامین هست. البته سایر مرغ‌ها با رتبه B بصورت تازه سرد و نیز بصورت مرغ منجمد رتبه B با عمر ماندگاری 6 ماهه با شرایط مندرج در این طرح و تحت نظارت بهداشتی دامپزشکی و دامپزشکان مسئول فنی- بهداشتی کشتارگاهها مورد تایید دامپزشکی جهت مصرف خانوار هستند. بدیهی است به مرور زمان با آگاهی سازی مردم شریف کشورمان در خصوص وجود محصولات با کیفیت تر و نیز تقاضاهایی که از طرف کشتارگاههای موجود برای ارتقاء کیفی داریم، یقینا' شاهد تطبیق هر چه بیشتر سایر کشتارگاهها با ضوابط ارتقاء کیفیت بهداشتی این طرح خواهیم بود و لذا بر این ظرفیت تا آخر سال جاری و سال بعد افزوده خواهد شد.

 موفقیت اجرای این طرح با وجود کارشکنی‌ها و بدبینی‌هایی که در طول اجرای طرح رخ خواهد داد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

طبیعتا' در مقابل تغییر و اصلاح فرآیندها برای منافع ملی، عده ای بدبین و عده ای که منافعشان در بقای شرایط بی‌کیفیت قبلی است و نیز عده ای سودجو که سلامت مردم در مقابل منافع مالی آنها اهمیتی ندارد، مقاومت کرده و به هر طریق ممکن مانع‌تراشی کرده و خواهند کرد؛ ولی به لطف الهی و با همت سربازان گمنام دامپزشکی در عرصه سلامت، مسیر خدمت صادقانه برای مردم شریف کشورمان در جهت تامین فرآورده های خام دامی با کیفیت بهداشتی بالا و سالم از جمله گوشت مرغ ادامه داشته و ادامه خواهد یافت. استقبال و پیوستن اختیاری 38 واحد از بهترین کشتارگاههای صنعتی طیور کشور به این طرح در مدت 4 ماه، حاکی از داشتن عرق ملی و همت بالای تلاشگران عرصه دامپزشکی و صاحبان صنعت تولید گوشت مرغ در تامین بهداشت عمومی جامعه و سلامت مردم است و ارزیابی و پیش‌بینی بسیار مثبتی از تداوم و موفقیت طرح با حمایت مسئولان ارشد کشوری داریم. چندی پیش نماینده سازمان جهانی بهداشت (WHO) که در ایران حضور داشتند، در جریان طرح ارتقاء کیفیت بهداشتی مرغ قرار گرفتند و اذعان داشتند که با اجرای این طرح ملی، جمهوری اسلامی ایران می‌تواند در صادرات مرغ موفقیت‌های چشمگیری داشته باشد و حتی می‌تواند بازار گوشت مرغ کشورهای منطقه را در دست بگیرد.

 مراسم رونمایی رسمی از بهره برداری خط 2 در کشتارگاههای مشمول این طرح چه زمانی خواهد بود؟

تا کنون مرحله آماده سازی کشتارگاهها، ممیزی و رتبه بندی کشتارگاهها بوده و از 14 مهر ماه 1398 مرحله اول عملیاتی طرح بصورت همزمان در استانها با تولید، بسته بندی و عرضه گوشت مرغ رتبه بندی شده صرفا' در 3 رتبه B، A  و A+  شروع می شود.

پیگیری‌ها و هماهنگی‌های لازم صورت گرفته تا ابتدا عرضه محصولات بصورت رتبه بندی شده در میادین خرده فروش ؛ مراکز بزرگ عرضه نظیر هایپر مارکت‌ها و ...؛ مراکز عمده مصرف؛ مراکز فرآوری، قطعه بندی و بسته بندی  از 14 مهر مصادف با روز دامپزشکی شروع شود و در ادامه با پیگیری و اقدامات انجام شده توسط انجمن صنفی کشتارگاههای طیور کشور و انجمن زنجیره های تولید گوشت مرغ از طریق سازمان میادین تهران و مصوبات کارگروه تنظیم بازار، شاهد افتتاح غرفه‌های عمده فروشی مرغ‌های رتبه  A و A+ در میادین عمده فروشی نظیر میدان بهمن تهران و پیروزی و نیز میادین خرده فروشی سطح شهرها خواهیم بود.

 این رونمایی با چه شیوه و در چه استان‌هایی برگزار می شود؟

عملیات اجرایی طرح ارتقاء کیفیت بهداشتی گوشت مرغ با تولید و عرضه گوشت مرغ رتبه بندی شده 38 کشتارگاه رتبه A و A+ بصورت همزمان در ساعت 8 صبح 14 مهر 1398 بصورت ویدیوکنفرانس و با حضور خبرنگاران و مسئولان سازمان دامپزشکی کشور و مدیران و مقامات 14 استان کشور، آغاز خواهد شد. این مراسم بصورت زنده در سایت سازمان دامپزشکی کشور نیز قابل دسترسی خواهد بود.

 اگر توضیح مهم دیگری از رونمایی این خطوط و همچنین برنامه‌های آتی در زمینه همین طرح را لازم می‌دانید مطرح کنید.

همانطور که پیشتر عرض کردم، طرح ملی ارتقاء کیفیت بهداشتی گوشت؛ طرحی ایجابی، تشویقی و تدریجی در راستای انجام وظایف ذاتی سازمان دامپزشکی کشور در تامین و تضمین سلامت فرآورده های خام دامی برای پاسداری از بهداشت عمومی و سلامت مردم است.

در این طرح مالک یا متصدی کشتارگاه یا مرکز بسته بندی، مسئول مستقیم کیفیت و سلامت محصول تولیدی خود بوده و دامپزشکان محترم مسئول فنی و بهداشتی کشتارگاه، بعنوان نماینده سازمان دامپزشکی و یکی از ارکان مهم در کنترل و نظارتهای بهداشتی در فرآیند تولید و سلامت محصول نهایی در همکاری با مالک یا متصدی واحد هستند. بدیهی است با اجرای دقیق این طرح، جایگاه شایسته و بایسته مسئول فنی و بهداشتی نیز حفظ خواهد شد.

همچنین لازم به ذکر است کشتارگاههایی که دارای پاکت بسته بندی چاپ شده از قبل هستند، می‌توانند با هماهنگی اداره کل دامپزشکی استان و مسئول فنی بهداشتی کشتارگاه تا اتمام پاکت‌های بسته بندی موجود، با درج رتبه با روشی نظیر جت پرینت بر روی لیبل (نشانه) پس از طی یک دوره زمانی مورد توافق با اداره کل دامپزشکی استان وارد فرآیند جدید شوند. همچنین خروج گوشت مرغ تازه سرد از هر سه رتبه گوشت مرغ از کلیه استانها به سراسر کشور بلامانع و فاقد محدودیت است.

نکته مهم دیگراین است که برای شناساندن راحت رتبه بندی گوشت مرغ به مردم، از رنگ‌های شاخص بصورت نوار رنگی سبز برای مرغ رتبه A+، نوار رنگی آبی برای مرغ رتبه A و نوار رنگی نارنجی برای مرغ رتبه B در قسمت انتهای پهن بسته بندی با رعایت الگوی برچسب گذاری استفاده خواهد شد. 

در پایان عرض می کنم که دفتر نظارت بر بهداشت عمومی سازمان دامپزشکی کشور برنامه‌های ملی دیگری برای ارتقاء کیفیت بهداشتی و تضمین سلامت سایر فرآورده های خامی نیز در دست تهیه دارد که به محض نهایی شدن آنها، بتدریج ارائه خواهد شد. امیدوارم با الطاف الهی و همت همگانی بتوانیم خدمات بهداشتی بهتر و بیشتری را به مردم شریف و فهیم کشورمان ارائه دهیم و شاهد ارتقاء روزافزون کیفیت بهداشتی مواد غذایی با منشاء دامی باشیم.